16. Przedawnienie i terminy zawite

dawności

zdarzenia prawne, których swoisym elementem jest upływ czasu - są to przedawnienia i terminy zawite

na czym polega funkcja przedawnień i terminów zawitych?

likwidacja kolizji między treścią stos. prawnych a trwającymi dłużej stos. faktycznymi oraz klarowanie niejasnych sytuacji prawnych

zasiedzenie

nabycie prawa podmiotowego w następstwie długotrwałego faktycznego wykonywania prawa przez osobę nieuprawnioną

przemilczenie

nabycie prawa podmiotowego na skutek bezczynności uprawnionego - instytucja oparta na przepisach szczególnych

przedmiot przedawnienia

wyłącznie roszczenia cywilnoprawne MAJĄTKOWE

co nie podlega przedawnieniu?

1 roszczenie niecywilnoprawne 2 inne uprawnienia cywilnoprawne niż roszczenia 3 roszczenia niemajątkowe 4 cywilnoprawne roszczenia majątkowe (w przypadkach wskazanych w ustawie)

zarzut przedawnienia - na czym polega

po upływie określonego terminu dłużnik może uchylić się od zaspokojenia roszczenia

kiedy sąd uwzględnia zarzut przedawnienia?

WYŁĄCZNIE gdy strona podniesie zarzut przedawnienia, NIGDY Z URZEDU

Wyjątek od reguły nieuwzględnianie z urzędu zarzutu przedawnienia

po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego konsumentowi - sąd uwzględnia upływ tego terminu z urzędu

kiedy sąd może odmówić uwzględnienia zarzutu przedawnienia?

jeżeli uzna wykorzystanie tego zarzutu za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego

art. 117.1

sąd może z urzędu WYJĄTKOWO, po ROZWAŻENIU INTERESÓW STRON, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia, jeśli wymaga tego wzgląd SŁUSZNOŚCI

art. 117.1 - okoliczności jakie powinien uwzględnić sąd

1 długość terminu przedawnienia 2 okres od upływu tego terminu do chwili dochodzenia roszczenia 3 okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia

zrzeczenie się zarzutu przedawnienia

dłużnik może zrzec się korzystania z tego zarzutu - nieformalna, wymagająca dojścia do drugiej strony i nieodwołalna CP - dokonywana ważnie PO UPŁYWIE TERMINU PRZEDAWNIENIA

roszczenie niezupełne

skutek przedawnienia, roszczenie jest uznawane za istniejące, ale nie przysługuje mu już ochrona ze strony państwa i nie będzie realizowane przymusowo

charakter terminów przedawnienia

BEZWGLĘDNIE WIĄŻĄCE - w żaden sposób nie można ich skrócić

możliwe okresy przedawnienia

3 lata albo 6 lat

kiedy 3 letni okres przedawnienia

kiedy chodzi o roszczenie o świadczenie okresowe (spełniane co jakiś czas w stałych odstępach czasu) oraz związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

roszczenia o przedawnienie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

1 przysługują podmiotom w związku z ich działalnością i tylko w takich sprawach 2 można kierować zarówno przeciwko innym podmiotom jak i konsumentom

kiedy 6-letni okres przedawnienia

inne roszczenia niż o świadczenia okresowe i związane z działalnościa - chyba że przepisy szczególna stanowią inaczej

początek biegu przedawnienia - reguła ogólna

od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne

początek biegu przedawnienia roszczeń o zaniechanie

od dnia, w którym dłużnik nie zastosował się do treści zobowiązania

początek biegu przedawnienia zalezna od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego

dzień, w którym roszczanie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możłiwym terminie

koniec biegu przedawnienia - podstawa

ostatni dzień roku kalendarzowego, w którym minie bieg przedawnienia - czyli jeśli były 3 lata od 8.05.2024, to upłynie 31.12.2027

koniec biegu przedawnienia - gdy termin jest krótszy niż 2 lata

upływ ostatniego dnia terminu przedawnienia - czyli jeśli termin to był rok to od 08.05.2024 do 08.05.2025

zawieszenie biegu przedawnienia

sytuacja, gdy przy ustalaniu biegu terminów przeawnienia nie uwzględnia się okresów, w których występowały stany rzeczy wskazane w ustawie

przesunięcie początku biegu przedawnienia

sytuacja gdy stany rzeczy powodujące zawieszenie istnieją już w momencie, w którym bieg powinien się rozpocząć --> przesuwamy aż do chwili ustania tych stanów

nie uwzględnianie pewnych okresów przy biegu przedawnienia

sytuacja, gdy stany rzeczy poowdujące zawieszenie pojawiają się w już po rozpoczęciu biegu przedawnienia - po ustaniu stanu rzeczy, bieg leci dalej, A NIE OD NOWA

przyczyny zawieszenia biegu przedawnienia

1 siła wysza 2 stosunki rodzinne lub opiekuńcze uprawnionego z pozwanym 3 postępowanie mediacyjne lub pojednawcze

stosunki rodzinno-opiekuńcze jako przyczyna zawieszenia biegu przedawnienia

1 roszczenia małżonka przeciw małżonkowi 2 roszczenia dzieci przeciwko rodzicom w trakcie władzy rodzicielskiej 3 osoby bez zdolności do CP pod opieką, kuratelą

przerwanie biegu przedawnienia

1 następuje na skutek zdarzenia, które wystąpi w toku biegu 2 wówczas nie uwzględniamy czasu, jaki minął od rozpoczecia biegu przedawnienia, tylko liczymy od nowa

przyczyny przerwania biegu przedawnienia

1 podjęcie dochodzenia roszczenia przed sądem przez uprawnionego 2 uznanie roszczenia przez dłużnika

dochodzenie roszczenia przed sądem jako przyczyna przerwania biegu przedawnienia

1 każda czynność dokonana przed sądem 2 podjęta BEZPOŚREDNIO w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia

ponowny bieg terminu przedawnienia po postępowaniu w sądzie

od zakonczenia postępowania przed sądem albo włąściwym organem

kiedy przedawnia się roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu

z upływem 6 lat, choćby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy

uznanie roszczenia niewłaściwe

wywołuje skutki gdy osoba skłądająca takie OW działa bez przymusu i z dostatecznym rozeznaniem - jedyny skutek to przerwanie przedawnienia

uznanie roszczenia niewłasciwe - po upływie terminu przedawnienia

gdy dłużnik tego dokona, jego pozycja prawna w ogóle się nie zmienia

uznanie roszczenia właściwe

CP w której dłużnik wyraża swoją wolę wykonania długu określonego w roszczeniu wierzyciela - forma dowolna

uznanie roszczenia właściwe - zawarte po upływie przedawnienia

na mocy tej umowy dłużnik zrzeka się zarzutu przedawnienia - tym samym jego zobowiązanie staje się zaskarżalne

nieważność umowy uznania roszczenia - skutki

przerwa biegu przedawnienia nie nastąpi tylko gdy przyczyny nieważności dają podstawę do stwierdzenia, że nie spełniono przesłanki świadomego i dobrowolnego OW dłużnika

terminy zawite (prekluzyjne)

terminy do wykonywania określonych uprawnień, ustanowione dla realizacji celów szczególnie doniosłych i lepszej ochrony dłużników

przykłady terminów zawitych

1 terminy dochodzenia praw przed organami państwowymi 2 terminy na dkonanie czynności pozasądowych 3 terminy wygasnięcia praw podmiotowych

upływ terminów zawitych - skutek

bezczynność uprawnionego = wygasnięcie przysługującego mu prawa

terminy zawite - charakter norm i częstotliwość występowania

1 bezwzględnie wiążące 2 zastosowanie tylko w sytuacjach opartych na przepisach szczególnych

terminy zawite - rola sądu

sądy uwzględniają ten fakt Z URZĘDU