fideikomisy i legata

zapisy

legata i fideikomisy

rodzaje legatów:

1. legat windykacyjny 2. legat damnacyjny 3. legatum sinendi modo 4. legatum per praeceptionem

legat windykacyjny

legatariusz staje się z chwilą przyjęcia spadku przez spadkobiercę właścicielem kwirytarnym zapisanego przedmiotu.

przy legacie windykacyjnym legatariusz mógł domagać się wydania przedmiotu za pomocą

rei vindicatio

legatariusz

osoba na rzecz której dokonano cząstkowego przysporzenia

przedmiotem legatu windykacyjnego mogły być tylko

rzeczy będące własnością kwirytarną testatora. Rzeczy oznaczone indywidualnie musiały być własnością testatora zarówno w chwili śmierci jak i sporządzania testamentu. Rzeczy oznaczone gatunkowo tylko w chwili śmierci

legat damnacyjny

nie przenosił własności, rodził jedynie wierzytelność legatariusza wobec dziedzica

legatariusz legatu damnacyjnego miał wobec dziedzica skargę

o charakterze „jakby z kontraktu” zwaną actio ex testamento o wypełnienie treści zapisu

w legacie damnacyjnym można było

zapisać nieswoją rzecz

legatariusz legatu sinendi modo miał w stosunku do dziedzica skargę

„jakby z kontraktu” zwaną actio ex testamento

za pomocą legatu sinendi modo można było

zapisać rzecz należącą do spadkodawcy lub spadkobiercy ale nie cudzą. więc coś pomiędzy windykacyjnym a damnacyjnym

legat per praeceptionem

możiwy tylko na rzecz jednego ze współdziedziców, który zabierał uprzednio, to jest przed dokonaniem podziału spadku, zapisaną mu rzecz (sabinianie)

pod wpływem szkoły prokuliańskiej rozpowszechnił się pogląd, że legatariuszem legatu per praeceptionem może być też

osoba postronna (nie tylko współdziedzic), więc mógł być dochodzony za pomocą actio familiae ecriscundae albo rei vindicatio

legaty charakteryzował

daleko posunięty formalizm

sc. Neronianum

zezwalało nieważny ze względu na rodzaj rzeczy legat windykacyjny traktować jako damnacyjny

konstytucja cesarza Konstantyna znosiła

wymóg używania w legatach określonych słów

lex falcidia

40 p.n.e. testator może rozdysponować spadek w formie zapisów do wysokości nieprzekraczającej 3/4 wartości majątku gdyż 1/4 masy spadku powinna przypaść spadkobiercy

kwarta falcydyjska

1/4 masy spadku która powinna przypaść spadkobiercy, resztę majtku można rozdysponować w formie zapisów (później najpierw od majątku odliczano kase na pogrzeb, wyzwolonych niewolników i dopiero potem z tego 1/4)

fideikomis

zapis powierniczy, nieformalna prośba do spadkobiercy o wydanie przysporzenia majątkowego wskazanej osobie

fideikomis początkowo stwarzał jedynie

obowiązek moralny

zapisem powierniczym (fideikomisem) można było obciążyć

każdą osobę która otrzymała coś ze spadku (czyli legatariusz czy fideikomisariusza też)

fideikomis syngularny

rozporządzał poszczególnymi rzeczami

fideikomis uniwersalny

prośba o przekazanie całego majątku spadkowego lub jego części ułamkowej wskazanej osobie

senatus consultum Trebellianum

55 r. w razie przekazania spadku fideikomisariuszowi podmiotem wszystkich powództw przysługujących dotąd dziedzicowi i przeciw niemu stawał się fideikomsariusz uniwersalny

pretor udzielał fideikomisariuszowi i przeciw niemu

actiones untiles

fideikomisariusz otrzymał od pretora

fideicommissaria hereditatis petitio o wydanie całego spadku

fideikomisariusz to taki heredis

loco

senatus consultum Pegasianum

73 r. za czasów Wespazjana; m.in. pretor na wniosek fideikomisariusza może zmusić spadkobiercę do przyjęcia i wydania spadku. w przypadku doprowolnego przyjęcia spadku dziedzicowi pozwalano zatrzymać 1/4 majątku

justynian dokonał zrównania

wszystich legatów z fideikomisami