|
Domanda |
Risposta |
|
IUS EST ARS BONI ET AEQUI inizia ad imparare
|
|
prawo jest sztuką tego co dobre i słuszne
|
|
|
|
• DURA LEX, SED LEX inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• SUMMUM IUS, SUMMA INIURIA inizia ad imparare
|
|
najwyższe prawo (może stać się) najwyższym bezprawiem
|
|
|
|
• CESSANTE RATIONE LEGIS CESSAT IPSA LEX inizia ad imparare
|
|
gdy ustaje przyczyna wydania ustawy, traci moc sama ustawa
|
|
|
|
• IURIS PRAECEPTA SUNT HAEC HONESTE VIVERE, ALTERUM NON LAEDERE, SUUM CUIQUE TRIBUERE inizia ad imparare
|
|
takie są wskazówki prawa: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, oddać każdemu to co mu się należy (sprawiedliwość)
|
|
|
|
• PACTA SUNT SERVANDA inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• SENTENTIA FACIT IUS INTER PARTES inizia ad imparare
|
|
wyrok tworzy prawo między stronami
|
|
|
|
• LEX RETRO NON AGIT inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
RETROACTIO inizia ad imparare
|
|
(retroaktywność) - prawo dopuszcza retroaktywność przepisów (ale nie w KK i finansowym)
|
|
|
|
• NEMO EST IUDEX IN PROPRIA CAUSA inizia ad imparare
|
|
nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
|
|
|
|
• CUIUS EST CONDERE, EIUS EST ABROGARE inizia ad imparare
|
|
kto stanowi ustawę, ten może ją uchylić
|
|
|
|
• EIUS EST INTERPRETARI LEGES, CUIUS EST CONDERE inizia ad imparare
|
|
ten kto interpretuje prawo, ten je stanowi
|
|
|
|
• IGNORANTIA IURIS NOCET inizia ad imparare
|
|
nieznajomość prawa szkodzi
|
|
|
|
• EI INCUMBIT PROBATIO QUI DICIT, NON QUI NEGAT inizia ad imparare
|
|
dowieść winien ten kto twierdzi, nie kto przeczy
|
|
|
|
• NE EAT IUDEX ULTRA PETITA PARTIUM inizia ad imparare
|
|
niech nie wychodzi sędzia ponad żądania stron
|
|
|
|
• LEX POSTERIOR DEROGAT LEGI PRIORI inizia ad imparare
|
|
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
|
|
|
|
• LEX SPECIALIS DEROGAT LEGI GENERALI inizia ad imparare
|
|
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
|
|
|
|
• LEX SUPERIOR DEROGAT LEGI INFERIORI inizia ad imparare
|
|
ustawa nadrzędna uchyla ustawę podrzędną
|
|
|
|
• LEX POSTERIOR GENERALI NON DEROGAT LEGI PRIORI SPECIALI inizia ad imparare
|
|
ustawa późniejsza ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej szczególnej
|
|
|
|
• NEMINEM CAPTIVABIMUS NISI IURE VICTUM inizia ad imparare
|
|
nikogo nie więzimy bez wyroku sądowego
|
|
|
|
• FONTES IURIS inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• FONTES IURIS ORUDNI inizia ad imparare
|
|
źródła prawa w znaczeniu materialnym
|
|
|
|
• FONTES IURIS COGNOSCENDI inizia ad imparare
|
|
źródła prawa w znaczeniu poznawczym
|
|
|
|
• IUS PUBLICUM inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• IUS PRIVATUM inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• IUS COGENS inizia ad imparare
|
|
prawo kognitywne (norma bezwzględnie wiążąca)
|
|
|
|
• IUS DISPOSITIVUM inizia ad imparare
|
|
prawo dyspozytywne (norma względnie wiążąca)
|
|
|
|
• PRIVILEGIUM FORI inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• ACTOR SEQUITUR FORUM REI inizia ad imparare
|
|
powód idzie za sądem pozwanego
|
|
|
|
• LEX PERFECTA inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• LEX PLUS QUAM PERFECTA inizia ad imparare
|
|
prawo więcej niż doskonałe
|
|
|
|
• LEX MINUS QUAM PERFECTA inizia ad imparare
|
|
prawo mniej niż doskonałe
|
|
|
|
• LEX IMPERFECTA inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• IUXTA LEGEM inizia ad imparare
|
|
zachowanie zgodne z prawem
|
|
|
|
• CONTRA LEGEM inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• PRAETER LEGEM inizia ad imparare
|
|
zachowanie w celu obejścia prawa
|
|
|
|
• CLARA NON SUNT INTERPRETANDA inizia ad imparare
|
|
jasnych rzeczy się nie interpretuje
|
|
|
|
• QUI SUO IURE UTITUR, NEMINEM LAEDIT inizia ad imparare
|
|
kto używa zgodnie swoich praw, nie szkodzi drugiemu
|
|
|
|
• ABROGATA LEGE ABROGANTE NON REVIVISCIT LEX ABROGATA inizia ad imparare
|
|
uchylenie ustawy uchylającej ustawę nie przywraca uchyloną ustawę
|
|
|
|
• EXCLUSA CENSENTUR OMNIA, QUAE LEX ENUMERANDO NON INCLUSIT inizia ad imparare
|
|
włączone wszystkie prawa, które ustawa wymieniając nie wyłączyła
|
|
|
|
• LEX NON OBLIGAT NISI PROMULGATA inizia ad imparare
|
|
prawo nie obowiązuje bez ogłoszenia
|
|
|
|
• DELICTUM inizia ad imparare
|
|
przestępstwo (prawa prywatnego)
|
|
|
|
• CRIMEN inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• CORPUS DELICTI inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• PER FACTA CONCLUDENTIA inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• DIES A QUO inizia ad imparare
|
|
termin początkowy zobowiązania
|
|
|
|
• DIES AD QUEM inizia ad imparare
|
|
termin kończący zobowiązania
|
|
|
|
• RES OMNIUM COMMUNES inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• SUPERFICIES SOLO CEDIT inizia ad imparare
|
|
to, co na powierzchni należy do gruntu
|
|
|
|
• NEMO PLUS IURIS IN ALIUM TRANSFERRE POTEST QUAM IPSE HABET inizia ad imparare
|
|
nikomu nie można przekazać więcej praw niż samemu się posiada
|
|
|
|
• NEMO SIBI IPSE CAUSAM POSSESSIONIS MUTARE POTEST inizia ad imparare
|
|
nikt nie może sam sobie zmienić prawa posiadania
|
|
|
|
• LONGA MANU TRADITIO inizia ad imparare
|
|
przeniesienie praw za pomocą długiej ręki (poprzez wskazanie, bez fizycznego zetknięcia się z rzeczą)
|
|
|
|
• BREVI MANU TRADITIO inizia ad imparare
|
|
przeniesienie posiadania za pomocą krótkiej ręki (przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zależnego albo dzierżyciela)
|
|
|
|
• TRADITIO CORPORALIS inizia ad imparare
|
|
przeniesienie posiadania polegająca na wydaniu rzeczy
|
|
|
|
• CONDITIO SINE QUA NON inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• ACTA PUBLICA PROBANT SE IPSA inizia ad imparare
|
|
akta publiczne mówią same za siebie
|
|
|
|
• VIS MAIOR inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• ET NON FACERE FACERE EST inizia ad imparare
|
|
wstrzymanie się od działania, to też działanie
|
|
|
|
• EX LEGE inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• NASCITURUS PRO IAM NATO HABETUR inizia ad imparare
|
|
dziecko poczęte uważa się za narodzone (warunek: musi urodzić się żywe)
|
|
|
|
• CUM VITIBUS HEREDITATIS ograniczenie do majątku spadkowego inizia ad imparare
|
|
z mocy spadku (spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko przedmiotami należącymi do spadku)
|
|
|
|
• PRO VITIBUS HEREDITATIS inizia ad imparare
|
|
do wysokości spadku (spadkobierca odpowiada za długo spadkowe w prawdzie całym swoim majątkiem, ale tylko do wysokości wartości aktywów spadku)
|
|
|
|
• MATRIMONIALE FOEDUS inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• MATRIMONIA LIBERA ESSE DEBENT inizia ad imparare
|
|
małżeństwa powinny być wolne
|
|
|
|
• MATRIMONIUM RATUM ET CONSUMMATUM inizia ad imparare
|
|
małżeństwo dopełnione i skonsumowane
|
|
|
|
• SEPARATIO QUOAD TORUM ET MENSAM inizia ad imparare
|
|
separacja co do łoża i stołu
|
|
|
|
• MATER SEMPER CERTA EST inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• PATER EST QUEM NUPTIAE DEMONSTRANT inizia ad imparare
|
|
ojcem jest ten, na którego wskazuje małżeństwo
|
|
|
|
• FILII ILLEGITIMI LEGITIMIANTUR PER SUBSEQUENS MATRIMONIUM PARENTUM inizia ad imparare
|
|
dzieci z nieprawego łoża są legitymowane przez zawarcie małżeństwa rodziców
|
|
|
|
• IMPOSSIBILIUM NULLA OBLIGATIO EST inizia ad imparare
|
|
do niemożliwego nie można się zobowiązać
|
|
|
|
• GENUS PERIRE NON CENSETUR inizia ad imparare
|
|
nie wydaje się, żeby gatunek mógł zginąć (dłużnik ma obowiązek świadczyć inną rzecz tego samego gatunku
|
|
|
|
• DAMNUM EMERGENS inizia ad imparare
|
|
rzeczywista szkoda majątkowa (rynkowa wartość przedmiotu)
|
|
|
|
• LUCRUM CESSANS inizia ad imparare
|
|
utracone korzyści (zysk, którego poszkodowany nie osiągnął)
|
|
|
|
• COMPENSATIO LUCRI CUM DAMNO inizia ad imparare
|
|
wyrównanie korzyści (potrącenie zysku ze straty)
|
|
|
|
• OBLIGATIO ALTERNATIVA inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• FACULTAS ALTERNATIVA inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• DOLUS / CULPA inizia ad imparare
|
|
wina umyślna / wina nieumyślna
|
|
|
|
• EMPTIO REI SPERATAE / EMPTIO SPEI inizia ad imparare
|
|
kupno rzeczy przyszłej / kupno szansy
|
|
|
|
• RES EXTRA COMMERCIUM inizia ad imparare
|
|
rzeczy wyłączone z obrotu prawnego
|
|
|
|
• CUIUS COMMODUM, EIUS PERICULUM inizia ad imparare
|
|
kto ma korzyść, na tym spoczywa niebezpieczeństwo
|
|
|
|
• SINE PRETIO NULLA VENDITIO inizia ad imparare
|
|
bez ceny nie ma sprzedaży
|
|
|
|
• LEX FORI PROCESSUALIS inizia ad imparare
|
|
prawo postępowania procesowego
|
|
|
|
• AUDIATUR ET ALTERA PARS inizia ad imparare
|
|
należy wysłuchać i drugiej strony
|
|
|
|
• DOMINI LITIS inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• NEMO IUDEX SINE ACTORE inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• ANTE LITEM NATAM inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• POST LITEM NATAM inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• NE BIS IN IDEM inizia ad imparare
|
|
nie dwa razy w tej sprawie
|
|
|
|
• ERROR IN IUDICANDO inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• ERROR IN PROCEDENDO inizia ad imparare
|
|
błąd w postępowaniu sądowym
|
|
|
|
• APPELLATIONE EXTINGUITUR IUDICATUM inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• COMITAS GENTIUM inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• LEX LOCI DELICTI COMMISSI inizia ad imparare
|
|
prawo miejsca popełnienia przestępstwa
|
|
|
|
• DELICTUM IURIS GENTIUM inizia ad imparare
|
|
przestępstwo prawa międzynarodowego
|
|
|
|
• IUS SANGUINIS inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• IUS SOLI inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• PERSONA NON GRATA inizia ad imparare
|
|
osoba niemile widziana (np. dyplomaci)
|
|
|
|
• NULLUM CRIMEN NULLA POENA SINE LEGE POENALI ANTERIORI inizia ad imparare
|
|
żadna zbrodnia i kara bez wcześniejszej ustawy karnej
|
|
|
|
• VIS ABSOLUTA inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• VIS COMPULSIVA inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• DOLUS DIRECTUS inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• DOLUS DIRECTUS REPENTINUS inizia ad imparare
|
|
zły zamiar bezpośredni w afekcie
|
|
|
|
• DOLUS DIRECTUS PRAEMEDITATUS inizia ad imparare
|
|
zły zamiar bezpośredni z premedytacją
|
|
|
|
• DOLUS EVENTUALIS inizia ad imparare
|
|
|
|
|
|
• CULPA DOLO EXORTA inizia ad imparare
|
|
wina kombinowana (przestępstwo popełnione z winy umyślnej, natomiast skutki tego przestępstwa wynikają z winy nieumyślnej)
|
|
|
|
• IN DUBIO PRO REO inizia ad imparare
|
|
w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
|
|
|
|
• ACCUSARE NEMO SE DEBET (NISI CORAM DEO) inizia ad imparare
|
|
nikt nie powinien oskarżać samego siebie (chyba, że przed Bogiem)
|
|
|
|
• DOLUS NON PRAESUMITUR inizia ad imparare
|
|
złego zamiaru nie domniemuje się
|
|
|
|
• AFFECTUS PUNITUR, ETSI NON SEQUATUR EFFECTUS inizia ad imparare
|
|
zamiar jest karalny, nawet gdy zamierzony skutek nie nastąpił
|
|
|
|
• REFORMATIO IN PEIUS IUDICI APPELLATO NON LICET inizia ad imparare
|
|
nie wolno sądowi apelacyjnemu zmieniać na gorsze (odwołującemu się)
|
|
|
|
• QUOD NON EST IN ACTIS NON EST IN MUNDO inizia ad imparare
|
|
czego nie ma w aktach nie ma i w świecie
|
|
|
|
• NE BIS IN INDEM CRIMEN IUDICETUR inizia ad imparare
|
|
nie można osądzić tego samego przestępstwa
|
|
|
|
• CONFESSIO EST REGINA PROBATIONUM inizia ad imparare
|
|
przyznanie się do winy jest królową dowodów
|
|
|
|
• VIM VI REPELLERE LICET inizia ad imparare
|
|
siłę siłą wolno odeprzeć (w samoobronie)
|
|
|
|
REBUS SIC STANTIBUS inizia ad imparare
|
|
ponieważ sprawy nabrały taki obrót
|
|
|
