Łacińska terminologia prawnicza (UKSW 2016/2017)

1  1    416 schede    piotrzomer
Stampa Gioca Testa il tuo livello
 
Domanda Risposta
Non tam praeclarum est scire Latine, quam turpe nescire
inizia ad imparare
znać łacinę nie jest tak chwalebnym, jak haniebnym jest jej nie znać - Cyceron
Repetitio est mater studiorum
inizia ad imparare
powtarzanie jest matką wiedzy, trening czyni mistrza
Sapere aude; Sapere auso
inizia ad imparare
odważ się być mądrym, odważył się być mądrym - Horacy
A priori
inizia ad imparare
z założenia, z góry, uprzedzając fakty
Ab ovo
inizia ad imparare
"od jajka, od samego początku, Zygmunt Gloger pisze, że ab ovo u Rzymian pochodzi z ich przysłowia (łac.) ab ovo ad mala („od jajka do jabłek”), czyli „od początku do końca, gdyż Rzymianie wieczerze swoje rozpoczynali od jaj, a kończyli na jabłkach”[1].
Captatio benevolentiae
inizia ad imparare
zjednywanie sobie względów, życzliwości.
Casus belli
inizia ad imparare
powód do wojny
Cedant arma togae!
inizia ad imparare
niech oręż ustąpi przed togą, niech władza wojskowa ustąpi przed cywilną, niech nastanie pokój; cytat z mowy o swoim konsulacie Cycerona.
Cogito, ergo sum
inizia ad imparare
nyślę, więc jestem - Rene Descartes
Communi consensu
inizia ad imparare
za wspólną zgodą
Corpus delicti
inizia ad imparare
przedmiot przestępstwa – dowód rzeczowy świadczący o przestępstwie, ślad lub przedmiot stanowiący podstawę do przedstawienia wniosków dotyczących popełnionego czynu i sprawcy.
Sapienti sat
inizia ad imparare
mądremu wystarczy (pol. mądrej głowie dość dwie słowie)
Finis coronat opus
inizia ad imparare
koniec wieńczy dzieło
Memento mori
inizia ad imparare
pamiętaj o śmierci
O tempora! O mores!
inizia ad imparare
Co za czasy! Co za obyczaje!) – zdanie Cycerona z jego pierwszej mowy przeciw Katylinie. W dosłownym tłumaczeniu: O czasy, o obyczaje!
Per fas et nefas
inizia ad imparare
prawem i bezprawiem, nieprzebierając w środkach, wszelkimi dozwolonymi i niedozwolonymi środkami
Pro publico bono
inizia ad imparare
dla dobra publicznego – określenie oznaczające usługi profesjonalne wykonywane dobrowolnie i bezpłatnie, w interesie publicznym
Qui tacet, consentire videtur
inizia ad imparare
kto milczy, ten zdaje się zezwalać; jedna z zasad prawa kanonicznego.
Quod erat demonstrandum
inizia ad imparare
co było do udowodnienia
Salus rei publicae suprema lex esto
inizia ad imparare
dobro republiki najwyższym prawem
Votum separatum
inizia ad imparare
zdanie odrębne – opinia inna niż głoszona przez większość, opinia nie mieszcząca się w proponowanych rozwiązaniach bądź zbiorach głosów.
Nauki historyczne
inizia ad imparare
science historical
ius
inizia ad imparare
prawo (jako całość)
quo iure
inizia ad imparare
jakim prawem!?
ipso iure
inizia ad imparare
z mocy samego prawa
ubi societas ibi ius
inizia ad imparare
gdzie społeczeństwo, tam prawo
fontes iuris
inizia ad imparare
źródła prawa
fontes iuris oriundi
inizia ad imparare
źródła powstania/pochodzenia prawa
fontes iuris cognoscendi
inizia ad imparare
źródła poznania prawa
ex nihilo
inizia ad imparare
z niczego
mos maiorum
inizia ad imparare
obyczaj przodków
longa consuetudo
inizia ad imparare
długi zwyczaj, ustaloną, jednolicie wykonywaną i trwałą praktykę postępowania w określonej sytuacji - prawo zwyczajowe
summum ius – summa iniuria
inizia ad imparare
szczyt prawa to szczyt bezprawia; zbyt szczegółowe (bezwzględne) przestrzeganie prawa staje się przyczyną największej krzywdy.
adiuvandi iuris civilis gratia
inizia ad imparare
pretorskie wyjaśnianie przepisów prawa cywilnego
supplendi iuris civilis gratia
inizia ad imparare
pretorskie uzupełnianie istniejących luk w prawie cywilnym
corrigendi iuris civilis gratia
inizia ad imparare
pretorskie poprawianie przepisów prawa cywilnego
ius publicum – publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat
inizia ad imparare
Prawem publicznym jest prawo, które dotyczy pomyślności państwa
ius privatum – privatum ius – quod ad singulorum utilitatem spectat
inizia ad imparare
Prawem prywatnym jest toprawo, które dotyczy interesów poszczególnych osób.
ius est ars boni et aequi
inizia ad imparare
prawo jest sztuką dobra i słuszności; prawo jest sztuką tego, co dobre isłuszne;
ius civile – ius canonicum – utriusque iuris
inizia ad imparare
oboje praw (cywilne i kanoniczne); (doctor utriusque iuris – doktor obojga praw, tj. rzymskiego i kanonicznego)
ius cogens – ius dispositivum
inizia ad imparare
bezwzglednie obowiązujące
ius dispositivum
inizia ad imparare
przepisy wzglednie obowiązujące
ius particulare
inizia ad imparare
prawo partykularne, oddzielne
ius universale
inizia ad imparare
prawo powszechne, ogólne
ignorantia iuris nocet = ignorantia iuris non exculpat
inizia ad imparare
nieznajomość prawa szkodzi = nieznajomość prawa nie uwalnia, nie tłumaczy
ignorantia facti non nocet
inizia ad imparare
nieznajomość faktu nie szkodzi
glossa marginalis
inizia ad imparare
glosa na marginesie
glossa interlinealis
inizia ad imparare
glosa między wierszami
glossa ordinaria (Accursiusa)
inizia ad imparare
glosa zgodna z prawem
ius ducale
inizia ad imparare
prawo książęce - zespół uprawnień księcia w stosunku do ludnościlub dóbr
lex ducalis
inizia ad imparare
ustawa książęca
forum
inizia ad imparare
agora (gr.), rynek, jarmark, plac, miejsce, sąd
forum Romanum
inizia ad imparare
rynek rzymski, inna nazwa to Forum Magnum – plac w starożytnym Rzymie, u stóp Kapitolu i Palatynu. Centrum polityczne i towarzyskie Rzymuokresu republiki.
Ecclesia vivit lege Romana
inizia ad imparare
Kosciół żyje (posluguje się) prawem rzymskim
neminem captivabimus nisi iure victum
inizia ad imparare
Nikogo nie więzimy, o ile go prawem nie przekonamy (przywilejnietykalności osobistej nadany szlachcie przez Wladysława Jagiełłę)
loca forensia
inizia ad imparare
miejsce gdzie sąrynki, miejsce sprawowania sądu (równoważne z kompetencją sądu)
forum liberum
inizia ad imparare
sąd, który można wybrać, czyli prawa wolnego handlu, które raz w tygodniu, w soboty, umożliwiało kupcom na rynku kazimierskim sprzedawanie mięsa poza jatkami
census fori
inizia ad imparare
wykaz sądów
privilegium fori
inizia ad imparare
przywilej (immunitet) sądu, np sądów wojskowych, duchownych
praescriptio fori
inizia ad imparare
zarzut niewłaściwości sądu; przypisany sąd; zarządzenie sali sądowej,-domniemanie prawne
actor sequitur forum rei
inizia ad imparare
powód idzie za miejscem sądu pozwanego
formula processus
inizia ad imparare
formuła procesu
causae spirituales
inizia ad imparare
niezawisłość sądów kościelnych
causae saeculares
inizia ad imparare
sprawy świeckie
lex perfecta
inizia ad imparare
dosł. prawo doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją nieważności.
lex plus quam perfecta
inizia ad imparare
dosł. prawo bardziej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną) oraz sankcją nieważności.
lex minus quam perfecta
inizia ad imparare
dosł - prawo mniej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną).
lex imperfecta
inizia ad imparare
dosł. prawo niedoskonałe - norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji.
praeter legem
inizia ad imparare
obok ustawy – o działaniu nie stojącym w sprzeczności z prawem, ale i nie przewidzianym wprawie; poza prawem
contra legem
inizia ad imparare
wbrew ustawie
iuxta legem
inizia ad imparare
zgodnie z ustawą; zwyczaje zgodne z prawem
ratio legis
inizia ad imparare
cel ustawy, racja prawna, uzasadnienie ustawowe
ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio
inizia ad imparare
gdzie ten sam cel, tam także takie samo uregulowanie (taka sama dyspozycja ustawy), w takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne
per analogiam
inizia ad imparare
przez podobieństwo, analogię
analogia legis
inizia ad imparare
wnioskowanie z ustawy; wnioskowanie poprzez ustalanie konsekwencji prawnych faktu, który nie jest jeszcze szczegółowo uregulowany w prawie
analogia iuris
inizia ad imparare
analogia z prawa) – analogia z ducha (istoty) prawa. wnioskowanie zcałego systemu prawa; wnioskowanie poprzez zastosowanie do stanu rzeczy, analogiaprawa nie uregulowanego w prawie regulacji dotyczącej podobnego stanu (w prawiecywilnym)
a contrario
inizia ad imparare
z przeciwieństwa, (wychodząc) z przeciwnego (założenia), przeciwnie, przeciwnym sposobem
praesumptio facti
inizia ad imparare
domniemanie faktyczne, relacja opiera się na przyjęciu prawdopodobieństwa wynikającego z doświadczenia życiowego; na podstawie pewnych faktów o innych, np.: domniemywa się, że podeszczu jezdnia jest śliska
praesumptio iuris
inizia ad imparare
domniemanie prawne, np. domniemanie
praesumptio iuris tantum
inizia ad imparare
domniemanie wzruszalne, domniemanie wyłącznie prawne, czyli usuwalne, – można je obalić dowodem przeciwnym – np.: domniemanie niewinności, domniemanie dobrej wiary, domniemanie ojcostwa w małżeństwie
praesumptio iuris ac de iure
inizia ad imparare
domniemanie prawne niewzruszalne – nie można go obalić dowodem przeciwnym; obecnie w polskim prawie występują wyjątkowo – np. rękojmia wiary ksiąg wieczystych
lex generalis
inizia ad imparare
ustawa ogólna
lex specialis
inizia ad imparare
ustawa specjalna, przepis szczególny
lex retro non agit
inizia ad imparare
ustawa (prawo) nie działa wstecz
desuetudo
inizia ad imparare
dosł. odwyknienie, odzwyczajenie, - jedna z reguł derogacyjnych - wygaśnięcie ustawy przez nieużywanie; zaprzestanie
lex posterior derogat legi priori
inizia ad imparare
prawo ustanowione później (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, np. z dwóch ustaw i tym samym stopniu szczegółowości) należy stosować przed prawem ustanowionym wcześniej.
lex specialis derogat legi generali
inizia ad imparare
prawo o większym stopniu szczegółowości (pochodzące z aktów prawnych otej samej mocy, np. z dwóch ustaw, obowiązujące w tym samym czasie) należy stosować przed prawem ogólniejszym.
lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
inizia ad imparare
przepis ogólny późniejszy nie uchyla przepisu wcześniejszego szczególnego. Jedna z dyrektyw derogacyjnych stosowanych przy wykładni przepisów.
de lege lata
inizia ad imparare
o ustawie obowiązującej,
de lege ferenda
inizia ad imparare
o ustawie, która ma być uchwalona,
erga omnes
inizia ad imparare
wobec wszystkich, prawo/norma skuteczne wobec podmiotów trzecich, np. prawa rzeczowe
inter partes
inizia ad imparare
między stronami, np. zobowiązania z umów
da mihi factum, dabo tibi ius
inizia ad imparare
daj mi fakt, dam ci prawo; udowodnij fakt, a ja ci wskażę prawo (a przyznam ci rację, a wymierzę sprawiedliwość).
iura novit curia
inizia ad imparare
sąd (urząd) zna prawo, zasada prawna wskazująca na to, że sąd zna obowiązujące przepisy i stosuje je z urzędu, niezależnie od tego, czy strony postępowania się na nie powołują, czy nie.
sensu stricto
inizia ad imparare
w ścisłym znaczeniu
sensu largo
inizia ad imparare
w szerokim znaczeniu
clara non sunt interpretanda
inizia ad imparare
jasne teksty nie podlegają (nie wymagają) wykładni,
ex definitione
inizia ad imparare
(co wynika) zdefinicji
qui suo iure utitur, neminem laedit
inizia ad imparare
nikogo nie krzywdzi ten, kto korzysta ze swego prawa; kto korzysta ze swego prawa, nikomu nie szkodzi.
prior tempore potior iure
inizia ad imparare
pierwszy w czasie, lepszy w prawie; pierwszeństwo w czasie daje lepsze prawa
expressis verbis
inizia ad imparare
wypowiedziane wyraźnie słowami; dobitnymi słowami, wyraźnie, dokładnie
superfluum
inizia ad imparare
coś ponad; np. zbędne powtórzenia nie wnoszącego nowości do systemu prawa
numerus clausus
inizia ad imparare
określona liczba, liczba zamknięta, ograniczona np. ograniczone prawa rzeczowe
prima facie
inizia ad imparare
na pierwszy rzut oka,
inter vivos
inizia ad imparare
między żyjącymi, np. czynności prawne – umowy
mortis causa
inizia ad imparare
na wypadekśmierci, np. czynności prawne – zapis, testament
genus perire non censetur
inizia ad imparare
rzeczy oznaczone co do gatunku nie giną, gatunek nie ginie
causa solvendi
inizia ad imparare
celem jest zwolnienie się z obowiązku ciążącego na osobie dokonującej przysporzenia, czyli zmniejszenie się jej pasywów. Przykładem jest zapłata długu. powód zwolnienia się
causa donandi
inizia ad imparare
dokonuje się czynności tylko po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby, bez żadnego ekwiwalentu. Przykładem jest darowizna. powodem jest darowizna.
causa obligandi vel acquirendi
inizia ad imparare
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów. Przykładem będą sprzedaż i najem.
ad incertas personas
inizia ad imparare
do niepewnych osób; (oferty) adresowane do nieoznaczonego kręgu odbiorców
per facta concludentia
inizia ad imparare
przez zaistnienie pewnych faktów; w sposób dorozumiany
ad solemnitatem
inizia ad imparare
(forma czynności prawnej zastrzeżona) pod rygorem nieważności
ad probationem
inizia ad imparare
(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla celów dowodowych
ad eventum
inizia ad imparare
(forma czynnościprawnej zastrzeżona) dla wywołania określonych skutków prawnych
reservatio mentalis
inizia ad imparare
zastrzeżenie dokonane w myśli, zmieniające treść słów wypowiedzianychgłośno; potajemne zastrzeżenie, restrykcja. Wola nie jest zgodna zoświadczeniem woli.
essentialia negotii
inizia ad imparare
przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej – składniki treści czynności cywilnoprawnej, które określają typ tej czynności (w szczególności typ umowy) i charakter wynikającego z niej stosunku prawnego
naturalia negotii
inizia ad imparare
przedmiotowo nieistotne składniki treści czynności prawnej
accidentalia negotii
inizia ad imparare
podmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej, które nie wpływająna istotę tej czynności jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych.Np. warunek, termin, polecenie, kara umowna. dodatkowe ważności czynności prawnej
negotium claudicans
inizia ad imparare
czynność prawna kulejąca
dies a quo
inizia ad imparare
termin początkowy
dies ad quem
inizia ad imparare
termin końcowy
computatio civilis
inizia ad imparare
sposób liczenia czasu od dnia zdarzenia, w której najmniejszą jednostką obliczania czasu jest doba, tzw. komputacja rzymska...
computatio a momento ad momentum
inizia ad imparare
sposób liczenia czasu – sposób bardzo dokładny (określona godzina) – od godziny zdarzenia
ex tunc
inizia ad imparare
od samegopoczątku zawarcia, z mocą wsteczną
ex nunc
inizia ad imparare
od teraz, odzaraz, od tej pory
ex contractu
inizia ad imparare
(wynikły) z umowy(kontraktu)
ex delicto
inizia ad imparare
(wynikły) z czynu niedozwolonego (deliktu)
verba legis
inizia ad imparare
brzmienie ustawy
res omnium communes
inizia ad imparare
rzeczy wspólne wszystkim ludziom
superficies solo cedit
inizia ad imparare
to co jest ponad powierzchnią przypada gruntowi
iura in re aliena
inizia ad imparare
prawa na rzeczy cudzej, ograniczone prawa rzeczowe
actio in rem – erga omnes
inizia ad imparare
powództwa o ochronę praw na rzeczy – wobec wszystkich (ale in personam –inter partes)
ius possidendi
inizia ad imparare
prawo do posiadania rzeczy
ius utendi
inizia ad imparare
uprawnia do użytkowania (używania) rzeczy
ius fruendi
inizia ad imparare
uprawnia do pobierania pożytków i przychodów z rzeczy,
ius abutendi
inizia ad imparare
uprawnia do dyspozycji faktycznej, prawo zużycia rzeczy, zmniejszenia rzeczy.
ius disponendi
inizia ad imparare
prawo rozporządzania (dysponowania) rzeczą
ius alienandi
inizia ad imparare
prawo wyzbycia sie rzeczy
ius infinitum
inizia ad imparare
prawo nieograniczone, prawo niczym nieograniczone
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
inizia ad imparare
nikt nie może przenieść na drugiegowięcej praw niż sam posiada
solo consensu
inizia ad imparare
samym porozumieniem, z samego porozumienia
accessio possessionis
inizia ad imparare
doliczenie posiadania
accessio temporis
inizia ad imparare
doliczenie czasu
in statu usucapiendi
inizia ad imparare
w sytuacji prowadzącej do zasiedzenia
lege non distinguente
inizia ad imparare
ustawa nie czyni różnicowania
dominium directum
inizia ad imparare
własność zwierzchnia (senior)
dominium utile
inizia ad imparare
własność użytkowa(wasal)
condominium pro indiviso
inizia ad imparare
współwłasność niepodzielna
rei vindicatio - cum omni causa
inizia ad imparare
skarga wydobywcza (wystąpienie o zwrot rzeczy) – z każdego powodu, zkażdej przyczyny
actio negatoria
inizia ad imparare
skarga o naruszenie posiadania, zwrot rzeczy przy naruszeniu wykonania pr. własności
non facere/ pati
inizia ad imparare
znosić nie czynić – ten kto ma grunt obciążony prawem innego
dare
inizia ad imparare
danie
facere
inizia ad imparare
czynienie
non facere
inizia ad imparare
nieczynienie
omittere
inizia ad imparare
zaprzeczenie
pati
inizia ad imparare
znoszenie
confusio
inizia ad imparare
pomieszanie (np. ruchomości z nieruchomościami)
ususfructus
inizia ad imparare
użytkowanie, służebność osobista polegająca na prawie używania cudzej rzeczy i pobierania zniej wszystkich pożytków bez naruszenia jej substancji – bez zużycia
servitus in faciendi consistere nequit
inizia ad imparare
służebność nie może polegać na pozytywnym działaniu (facere) ze strony właściciela nieruchomości służebnej
corpus
inizia ad imparare
faktyczneposiadanie, fizyczne władanie rzeczą przez posiadacza (animus – wola posiadania)
animus rem sibi habendi, animus possidendi
inizia ad imparare
wola posiadania dla siebie
nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest
inizia ad imparare
nikt sam dla siebie nie może zmienić przyczyny posiadania
precario dans - accipiens
inizia ad imparare
precario dans – oddający w precarium; precario accipiens – prekarzysta, otrzymujacy w precarium; precarium – umowa polegająca na oddaniu rzeczy na prośbę w bezpłatne używanie z obowiązkiem zwrotu na każdoczesne żądanie
beneficium possessionis
inizia ad imparare
dobrodziejstwo posiadania
cautio damni infecti
inizia ad imparare
kaucja (gwarancja) za szkodę, która będzie wyrządzona – stypulacja ocharakterze gwarancyjnym – odszkodowawczym
traditio corporalis
inizia ad imparare
wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
possessio vitiosa – non vitiosa
inizia ad imparare
posiadanie wadliwe – niewadliwe, np. siła
longa manu traditio
inizia ad imparare
przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
animus possidendi pro alieno
inizia ad imparare
wola posiadania dla drugiego
traditio corporalis
inizia ad imparare
wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
longa manu traditio
inizia ad imparare
przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
constitutum possessorium
inizia ad imparare
sposób przeniesienia posiadania bez rzeczywistego przekazania, wręczeniarzeczy (traditio), wyłącznie na podstawie porozumienia stron, jeśli przenoszącywłasność zatrzymuje rzecz we władaniu,
traditio brevi manu
inizia ad imparare
polega na tym, że następuje przeniesienie possessio z posiadacza na dzierżyciela mocą samej umowy zawartej między posiadaczem a dzierżycielem, dzierżyciel miał już corpus, teraz mocą samej umowy przechodzi na niego posiadanie
ius retentionis
inizia ad imparare
prawo retencji, prawo zatrzymania
ius tollendi
inizia ad imparare
upoważnienie lokatora, dzierżawcy, wierzyciela zastawnego do usunięcia i odebrania przy zwrocie przedmiotu wszelkich poczynionych inwestycyj.
conditio sine qua non
inizia ad imparare
warunek bez którego nie, warunek konieczny, nieodzowny, konieczne i niezbędne działanie, stan lub składnik
niemini deneganda
inizia ad imparare
nikomu nie mozna odmowic
ex lege
inizia ad imparare
wg ustawy, z mocyprawa
successio in universitatem
inizia ad imparare
sukcesja (nabycie praw) w całości, pod tytułem ogólnym, np. przyjęcie spadku w całości (zob. 4 rodzaje sukcesji w prawie rzymskim – spadkobranie, conventio immarrum, abrogatio, bonorum emptio!)
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
inizia ad imparare
nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada
nasciturus pro iam nato habetur
inizia ad imparare
Nasciturus pro iam nato habetur
nasciturus pro iam nato habetur quotiens decommodis eius agitur
inizia ad imparare
mający się narodzić(dziecko poczęte) jest uważany za już narodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
in capita
inizia ad imparare
według głów (naszczyciewierzchołku)
in stirpes
inizia ad imparare
według szczepów (u podstawy), np. dzieci dziedziczące zamiast ojca później zmarłego
mortis causa
inizia ad imparare
na wypadekśmierci
cum animo testandi
inizia ad imparare
z wolą (zamiarem), myślą testowania
favor testamenti
inizia ad imparare
z przychylnością, dobrodziejstwem (korzyścią) dla testamentu
ludicum intervallum
inizia ad imparare
przebłysk świadomości, np. u chorych psychicznie
sensu stricto
inizia ad imparare
in the strict sense
legatum per vindicationem
inizia ad imparare
legat windykacyjny. Zapis prawa cywilnego – ius civilepolegającyna bezpośrednim przekazaniu własności kwirytarnej rzeczy przez testatora idający legatariuszowi możność wystąpienia z rei vindicatio dlarealizacji zapisu
legatum per damnationem
inizia ad imparare
legat damnacyjny. Zapis dający zapisobiorcy roszczenie przeciwdziedzicowi o przeniesienie własności zapisanej rzeczy lub przysporzeniezapisanej korzyści majątkowej,
legatum nominis
inizia ad imparare
Legatum nominis
legatum liberationis
inizia ad imparare
Legatum liberationis
transmissio hereditatis
inizia ad imparare
transmissio hereditatis
per facta concludentia
inizia ad imparare
per facta concludentia
cum viribus hereditatis
inizia ad imparare
cum viribus hereditatis
pro viribus hereditatis
inizia ad imparare
pro viribus hereditatis
successio anticipata
inizia ad imparare
Anticipate successio
hereditatis petitio
inizia ad imparare
hereditatis petitio
matrimonium non existens
inizia ad imparare
małżeństwo nie istnieje
impedimentum dirimens
inizia ad imparare
przeszkoda zrywająca
matrimoniale foedus
inizia ad imparare
przymierze małżeńskie
consensus matrimonialis
inizia ad imparare
zgoda małżeńska
numerus clausus
inizia ad imparare
zamknięta liczba
matrimonia libera esse debent
inizia ad imparare
małżeństwa powinny być wolne od nacisków
sponsalia
inizia ad imparare
zaręczyny
matrimonii promissio
inizia ad imparare
przyrzeczenie zawarcia małżeństwa
nemo turpitudinem suam allegans audiatur
inizia ad imparare
nikt, kto powołuje się na własną niegodziwość nie będzie wysłuchany
matrimonium ratum et consummatum
inizia ad imparare
malżeństwo zawarte i dopełnion (skonsumowane)
nulla humana potestas
inizia ad imparare
żadna ludzka władza nie może rozwiązać zawartego małżeństwa
separatio quoad torum et mensam
inizia ad imparare
oddzielenie co do łoża i stołu
separatio perpetua
inizia ad imparare
separacja trwała
separatio temporanea
inizia ad imparare
separacja czasowa
matrimonium non consummatum
inizia ad imparare
małżeństwo nie dopełnione (nie skonsumowane)
mater semper certa est
inizia ad imparare
matka zawsze jest pewna
pater est quem nuptiae demonstrant
inizia ad imparare
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
impotentia generandi
inizia ad imparare
bezpłodność - niemożność stania się rodzicem dziecka
impotentia coeundi
inizia ad imparare
niemożność współżycia - niezdolność do odbycia stosunku seksualnego
liberi vulgo concepti
inizia ad imparare
dzieci poczęte poza małżeństwem
filii legitimi
inizia ad imparare
dzieci z prawego łoża
filii illegitimi
inizia ad imparare
dzieci z nieprawego łoża
filii illegimi legitimantur per subsequens matrimonium parentum
inizia ad imparare
dzieci z nieprawego łoża są legitymowane po zawarciu małżeństwa
exceptio plurium concubentium
inizia ad imparare
zarzut wielu współżyjących
matrimonium putativum
inizia ad imparare
małżeństwo mniemane
adoptio plena
inizia ad imparare
przysposobienie ze wszystkimi skutkami
adoptio minus plena
inizia ad imparare
"adopcja niepełna (dziecko zostaje pod władzą ojca w dotychczasowej rodzinie, ale otrzymuje prawo do dziedziczenia beztestamentowego)
adoptio plenissima
inizia ad imparare
adopcja najpełniejsza (dziecko traktowane jako członek rodziny)
adoptio naturam imitatur
inizia ad imparare
adopcja powinna odtwarzać naturę (tzn, powinna być zachowana różnica wieku)
in vivo
inizia ad imparare
zapłodnienie naturalne, z przyjemnością =)
in vitro
inizia ad imparare
zapłodnienie sztuczne
vinculum iuris
inizia ad imparare
węzeł prawny
obligare
inizia ad imparare
zobowiązywać
inter partes
inizia ad imparare
między stronami
obligatio naturalis
inizia ad imparare
zobowiązanie, które nie może być zaskarżone
dare, facere, non facere, pati
inizia ad imparare
danie, czynienie, nieczynienie, znoszenie
impossibilium nulla obligatio est
inizia ad imparare
nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych
genus perire non censetur
inizia ad imparare
uważa się, że gatunek nie ginie
species perit ei cui debetur
inizia ad imparare
rzecz oznaczona indywidualnie przepada temu, komu się należy
damnum emergens
inizia ad imparare
rzeczywisty uszczerbek majątkowy, szkoda rzeczywista
lucrum cessans
inizia ad imparare
korzyści, jakich spodziewał się podmiot prawa, ale których nie osiągnął z uwagi na to, że ktoś nie wykonał swego zobowiązania i przez to wyrządził mu szkodę uniemożliwiającą osiągnięcie tych korzyści
pretium commune
inizia ad imparare
" wartość dla wszystkich
pretium singulare
inizia ad imparare
cena w odniesieniu do całego majątku poszkodowanego uwzględniająca związki funkcjonalne z innymi przedmiotami
pretium affectionis
inizia ad imparare
według wartości uczuciowej, szczególnego upodobania (pretium affectionis) np. zniszczenie pamiątkowego zdjęcia. Nie da się obiektywnie określić wartości szczegolnego upodobania
compensatio lucri cum damno
inizia ad imparare
potrącenie zysku ze stratą
obligatio alternativa
inizia ad imparare
Zobowiązanie przemienne – zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń.
facultas alternativa
inizia ad imparare
Upoważnienie przemienne – w prawie zobowiązań możliwość zwolnienia się dłużnika od swojego zobowiązania przez spełnienie innego świadczenia. Upoważnienie przemienne powstaje z umowy lub w przypadkach przewidzianych w ustawie.
datio in solutum
inizia ad imparare
świadczenie w miejsce wykonania) – instytucja prawa zobowiązań, czynność prawna prowadząca do wygaśnięcia istniejącego zobowiązania poprzez spełnienie innego świadczenia niż wynikające z dotychczasowego stosunku obligacyjnego.
negotium mixtum cum donatione
inizia ad imparare
Są to umowy zawierające element częściowej odpłatności.
pactum in favorem tertii
inizia ad imparare
umowa na rzecz osoby trzeciej
lex commissoria
inizia ad imparare
zastrzeżenie, dodane do umowy, na mocy którego dłużnik traci swoje prawa z umowy, w razie niedotrzymania zobowiązania.
pactum de contrahendo
inizia ad imparare
Umowa przedwstępna – umowa, w której jedna lub obie strony zobowiązują się, że zawrą inną umowę, tzw. przyrzeczoną.
culpa in contrahendo
inizia ad imparare
wina w kontraktowaniu
pacta sunt servanda
inizia ad imparare
umów należy dotrzymywać – zasada wyrażająca się w tym, że osoba, która zawarła w sposób ważny umowę, musi się z niej wywiązać.
rebus sic stantibus
inizia ad imparare
skoro sprawy przybrały taki obrót) – instytucja prawa cywilnego oraz doktryna w prawie traktatów.
exceptio non adimpleti contractus
inizia ad imparare
"zarzut niewykonania umowy") - sposób obrony dłużnika w sporze sądowym wynikłym na tle zawartej umowy wzajemnej, polegający na zarzuceniu wierzycielowi, że ten nie wykonał swojej części umowy
dolus
inizia ad imparare
w prawie rzymskim najwyższy stopień winy, polegał na świadomym zachowaniu się (tzn. działaniu lub zaniechaniu) zmierzającym do wyrządzenia drugiemu szkody. w prawie karnym: wina umyślna
culpa
inizia ad imparare
negligentia, niedbalstwo pojęcie z zakresu teorii prawa oznaczające nieumyślne spowodowanie szkody lub czynu zabronionego
culpa in eligendo
inizia ad imparare
Wina w wyborze, np. wyborze wykonawcy
casus
inizia ad imparare
zdarzenie, wypadek, przykry zbieg okoliczności;
vis maior
inizia ad imparare
"Siła wyższa", powoduje zwolnienie kogoś z odpowiedzialności
vis cui humana infirmitas resistere non potest
inizia ad imparare
Siła wyższa to zdarzenie, któremu słabość ludzka nie może się oprzeć
compensatio
inizia ad imparare
potrącenie
novatio
inizia ad imparare
nowacja - zastąpienie jednego stosunku obligacyjnego innym, nowym
confusio
inizia ad imparare
zlanie w jedno, np. dłużnik stał się spadkobiercą wierzyciela
cessio
inizia ad imparare
ustępowanie, odchodzenie
pactum de non cedendo vel non alienando
inizia ad imparare
Pactum de non cedendo (zakaz cesji) – zastrzeżenie umowne wyłączające lub ograniczające możliwość przeniesienia uprawnienia (wierzytelności) z umowy w drodze przelewu
emptio rei speratae
inizia ad imparare
kupno rzeczy spodziewanej
emptio spei
inizia ad imparare
nadzieja powstania
res extra commercium
inizia ad imparare
rzecz wyłączona z obrotu handlowego
cuius commodum eius periculum
inizia ad imparare
Czyje korzyści, tego ryzyko
pactum reservati dominii
inizia ad imparare
zastrzeżenie własności
pactum displicentiae
inizia ad imparare
sprzedaż na próbę, kupujący do określonego czasu mógł za zwrotem ceny wycofać się z kontraktu uznając, że towar mu nie odpowiada,
emptio ad gustum
inizia ad imparare
kupno z zastrzeżeniem, że kupujący w określonym czasie będzie mógł zwrócić rzecz jeśli mu się ona nie spodoba
pactum de retroemendo
inizia ad imparare
umowa o odkupienie rzeczy
condictio indebiti
inizia ad imparare
skarga o zwrot nienależnego świadczenia płaconego w przeświadczenia spłacania długu, którego wrzeczywistości nie było pod warunkiem, że płacono z zamiarem umorzenia długu
indebitum
inizia ad imparare
świadczenie nienależne
affectio (animus) societatis
inizia ad imparare
wola pozostawania w spółce
tempus deliberandi
inizia ad imparare
czas do namysłu, rozważenia
iurisdictio voluntaria
inizia ad imparare
postępowanie nieprocesowe
lex fori processualis
inizia ad imparare
obowiązujące prawo zależy od tego, na jakim terenie leży sąd
iudicium - actus trium personarum
inizia ad imparare
sąd to działanie trzech osób (actor - powód, iudex - sędzia, reus - pozwany)
audiatur et altera pars
inizia ad imparare
niech będzie wysłuchana i druga strona
domini litis
inizia ad imparare
panowie sporu \ strony procesu \ powód i pozwany
nemo iudex sine actore
inizia ad imparare
żaden sędzia bez powoda (nie ma sędziego bez powada)
vigilantibus iura sunt scripta
inizia ad imparare
prawa są pisane dla osób czuwających
ne eat iudex ultra petita partium
inizia ad imparare
niech sędzia nie wychodzi ponad żądanie stron
ante litem natam
inizia ad imparare
ZANIM ZRODZIŁ SIĘ SPÓR / PRZED WSZCZĘCIEM PROCESU
post litem natam
inizia ad imparare
PO ZRODZENIU SIĘ SPORU \ PO WSZCZĘCIU PROCESU
perpetuatio fori
inizia ad imparare
uwiecznienie sądu (sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy w chwili wszczęcia postępowania, pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania)
actor sequitur forum rei
inizia ad imparare
powód udaje się do sądu pozwanego; zasada określająca właściwość miejscową sądu
qui rem in iudicium ducit
inizia ad imparare
ten, kto wniósł sprawę do sądu
contra quem res in iudicium deducitur
inizia ad imparare
przeciwko komu sprawa została wniesiona do sądu
legitimatio ad causam
inizia ad imparare
legitymowanie dla jednej sprawy
legitimatio ad processus
inizia ad imparare
legitymowanie dla całego procesu
successio mortis causa
inizia ad imparare
następstwo procesowe z powodu śmierci
successio inter vivos
inizia ad imparare
następstwo na skutek umowy między jedną ze stron a osobą trzecią
res iudicata - inter partes
inizia ad imparare
rzecz już osądzona
res inter alios gesta
inizia ad imparare
sprawa między osobami trzecimi
prorogatio fori
inizia ad imparare
WYBIERANIE SĄDU, KTÓRY JEST NIEWŁAŚCIWY, ALE STRONY UWAŻAJĄ GO ZA WŁAŚCIWY
prorogatio iurisdictionis
inizia ad imparare
PRZEDŁUŻENIE JURYSDYCKJI
negatio per positionem alterius
inizia ad imparare
zanegowanie przez przedstawienie innego stanowiska
exceptiones peremptoriae
inizia ad imparare
zarzut peremptoryjny - ma na celu zniweczenie roszczeń powoda, np. zarzut przedawnienia
exceptiones dilatoriae
inizia ad imparare
zarzuty dylatoryjny - powoduje chwilowe odroczenie sprawy, np. zarzut niewłaściwości sądu
exceptiones declinatoriae
inizia ad imparare
zarzut deklinatoryjny - zwalniał od wdania się w spór, np. zawarcie ugody
replicatio
inizia ad imparare
odpowiedź
duplicatio
inizia ad imparare
odpowiedź na odpowiedź
onus proferendi
inizia ad imparare
obowiązek przedstawienia środków dowodowych (np. gdy ktoś przechowuje testament)
onus probandi
inizia ad imparare
obowiązek udowodnienia winy ciążący na oskarżycielu
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat
inizia ad imparare
na tym spoczywa cięzar dowodu, kto twierdzi (na powodzie, oskarżycielu) a nie na tym, kto neguje
ne bis in idem
inizia ad imparare
"nie wchodzi sie dwa razy do tej samej rzeki"
sententia facit ius inter partes
inizia ad imparare
wyrok tworzy prawo między stronami
reformatio in peius
inizia ad imparare
zakaz zmiany wyroku na gorszy (przy apelacji)
de minimis non curat praetor
inizia ad imparare
rzeczamj drobnymi niezajmuje się pretor (urząd, sąd)
error in iudicando
inizia ad imparare
błąd w podstawie prawnej wydania wyroku (w prawie materialnym)
error in procedendo
inizia ad imparare
błąd proceduralny (naruszenie prawa formalnego, nie zachowanie odpowiedzniej procedury)
iudex inhabilis
inizia ad imparare
sędzia wyłączony ze sprawy Z MOCY USTAWY (np. ze względu na pokrewieństwo)
iudex suspectus
inizia ad imparare
sędzia wyłączony ze sprawy NA WNIOSEK STRON (np. może być podejrzany/niezdolny)
absolutio ab instantia
inizia ad imparare
uwolnienie od sądu[1]) – jedna z czterech podstawowych kategorii wyroków wydawanych przez sądy w ramach inkwizycyjnego procesu karnego w epoce stosowania Constitutionis Criminalis Carolinae.
professio iuris
inizia ad imparare
oświadczenie prawa - w prawie osobowym
ad litis ordinationem
inizia ad imparare
CO DOTYCZY PRZEBIEGU PROCESU
ad litem decidendam
inizia ad imparare
CO DOTYCZY ROZSTRZYGNIĘCIA SPORU
Prawo międzynarodowe prywatne
inizia ad imparare
Private international law
lex fori
inizia ad imparare
prawo obowiązujące w miejscu urzędowania sądu
lex loci processus
inizia ad imparare
prawo miejsca procesu
locus regit formam actus
inizia ad imparare
prawo miejsca dokonania czynności prawnej; miejsce rządzi formą czynności prawnej
comitas gentium
inizia ad imparare
kurtuazja międzynarodowa, kurtuazja ludów; grzeczność międzynarodowa; nie mające charakteru prawa zwyczaje przyjęte w stosunkach międzynarodowych, zwłaszcza dyplomatyczne
mobilia personam sequuntur
inizia ad imparare
rzeczy ruchome towarzyszące osobom
lex patriae
inizia ad imparare
prawo ojczyste
lex domicilii
inizia ad imparare
ustawa (prawo) miejsca zamieszkania
animus manendi
inizia ad imparare
wola, chęć pozostawania; czynnik wewnętrzny np. przy zamiarze stałego pobytu
pactum de lege utenda
inizia ad imparare
umowa o korzystanie z ustawy/z wybranego prawa
ultimum refugium
inizia ad imparare
ostateczna (ostatnia) ucieczka; ostatnie schronienie, stosowane przez sąd np. gdy nie można ustalić miejsca zamieszkania
pacta sunt servanda
inizia ad imparare
umów należy dotrzymywać
pacta tertiis non nocent non prosunt
inizia ad imparare
umowy zawierane nie szkodzą i nie pomagają osobom trzecim; pakt nie może rodzić praw ani szkodzić państwom trzecim
Res inter alios acta, aliis nec nocet nec prodest
inizia ad imparare
rzecz (sprawa) dokonana między innymi [Czynność dokonana między określonymi osobami nie powinna szkodzić innym]
res inter alios
inizia ad imparare
rzecz pomiędzy innymi nie powinna nas interesować
in favorem tertii
inizia ad imparare
na rzecz osoby trzeciej
pro foro interno
inizia ad imparare
dla sądu wewnętrznego
pro foro externo
inizia ad imparare
dla sądu zewnętrznego
dismembratio
inizia ad imparare
rozdzielenie, rozerwanie, rozczłonkowanie, rozbiór państwa
ius postliminii
inizia ad imparare
prawo powrotu z zagranicy, z niewoli; prawo obywatela rzymskiego, który wrócił z niewoli nieprzyjacielskiej na terytorium Rzymu do odzyskania wcześniej posiadanych praw z wykluczeniem stosunków opartych na fakcie, tj. małżeństwa i posiadania
tabula rasa
inizia ad imparare
niezapisana tabliczka np. nowe państwo
delictum iuris gentium
inizia ad imparare
przestępstwo przeciwko prawu narodów; przestępstwo prawa międzynarodowego np. zbrodnie wojenne, ludobójstwa i inne zbrodnie przeciwko ludzkości
ius sanguinis
inizia ad imparare
prawo krwi – jeden ze sposobów wyznaczania obywatelstwa z mocy prawa, w Polsce jest ona zasadą
ius soli
inizia ad imparare
prawo ziemi – jeden ze sposobów wyznaczania obywatelstwa z mocy prawa, w Polsce ma charakter uzupełniający – stosuje się, gdyby dziecko urodzone na terytorium Polski nie nabywało żadnego innego obywatelstwa
persona non grata
inizia ad imparare
osoba niepożądana w danym państwie. Status ten otrzymują osoby przyłapane na szpiegostwie. Muszą wtedy opuścić dany kraj.
delicta iuris gentium
inizia ad imparare
przestępstwo przeciw prawu narodów, np. zbrodnie wojenne, ludobójstwo, terroryzm, handel ludźmi
victima
inizia ad imparare
ofiara
nullum crimen nulla poena sine lege poenali anteriori
inizia ad imparare
nie jest przestępstwem czyn popełniony przed wejściem w życie ustawy
nullum crimen nulla poena sine lege scripta
inizia ad imparare
nie ma przestępstwa bez
nullum crimen nulla poena sine lege certa
inizia ad imparare
nie ma przestępstwa bez pewnego prawa
nullum crimen nulla poena sine lege praevia
inizia ad imparare
nie ma przestępstwa bez wcześniejszej ustawy
lex retro non agit
inizia ad imparare
prawo nie dziala wstecz - zakaz retroaktywności - zasada nieretroaktywności
lex prospicit non respicit
inizia ad imparare
prawo patrzy naprzód, nie wstecz
res iudicata
inizia ad imparare
rzecz (już) osądzona) – pojęcie języka prawniczego określające prawomocność orzeczenia sądowego lub ostateczność decyzji administracyjnej.
vis absoluta
inizia ad imparare
przymus absolutny do którego należą np. skrępowanie, uwięzienie, pozbawienie świadomości etc. Należy tu jednak zaznaczyć, ze woli nie wyłączą oddziaływanie na nią w ramach przymusu względnego (vis compulsiva, np. pobicie, groźba etc.)
vis compulsiva
inizia ad imparare
pochodzący z prawa rzymskiego termin oznaczający przymus psychiczny podczas zawierania czynności prawnej.
dolus directus
inizia ad imparare
zamiar bezpośredni
dolus directus repentinus
inizia ad imparare
zamiar nagły - podjęty szybko, bez zastanowienia
dolus directus praemeditatus
inizia ad imparare
zamiar przemyślany - poprzedzony dłuższym zastanowieniem - premedytacja
dolus eventualis
inizia ad imparare
zamiar ewentualny - wynikowy - ma miejsce, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa i godzi się na to.
culpa dolo exorta
inizia ad imparare
wina spowodowana podstępem), w prawie karnym tzw. wina mieszana, czyli umyślno-nieumyślna, zwana też kombinowaną. Polega ona na tym, że przestępstwo podstawowe jest popełnione z winy umyślnej, natomiast jego skutki wynikają z winy nieumyślnej
iter delicti
inizia ad imparare
pochód przestępstwa - formy stadialne czynu zabronionego
delictum putativum
inizia ad imparare
przestępstwo urojone - sprawca realizuje czyn, błędnie sądząc, że to co robi jest zabronione
nemo prudens punit quia peccatum est sed ne peccetur
inizia ad imparare
Nikt roztropny nie karze dlatego, że popełniono czyn zabroniony, lecz po to, by go nie popełniano w przyszłości
in dubio pro reo
inizia ad imparare
zasada prawna, zgodnie z którą wątpliwości nie dających się rozstrzygnąć nie można tłumaczyć na niekorzyść oskarżonego
dolus non praesumitur
inizia ad imparare
Nie domniemywa się złego zamiaru.
reformatio in peius iudici appellato non licet
inizia ad imparare
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na niekorzyść zasądzonego.
delicta parentum liberis non nocent
inizia ad imparare
Przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom.
reus in exceptione actor est
inizia ad imparare
w przypadku podniesienia zarzutu procesowego pozwany staje się powodem (co do obowiązku udowodnienia zarzutu)
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat
inizia ad imparare
ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie wywodzącej z tego faktu skutki prawn
quod non est in actis non est in mundo
inizia ad imparare
czego nie ma w aktach, nie istnieje na świecie (w dawnym procesie, gdy dla sędziego miarodajna była tylko treść akt).
verba volant, scripta manent
inizia ad imparare
słowa ulatują, pismo pozostaje.
testis ex visu
inizia ad imparare
wiadek z widzenia
testis ex auditu
inizia ad imparare
świadek ze słuchu
nemo iudex in propria (sua) causa
inizia ad imparare
Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie)[1] – podstawowy warunek bezstronności organu rozstrzygającego sprawę. W sytuacji, w której bezstronność organu budzi uzasadnioną wątpliwość, może zostać on wyłączony z toczącego się postępowania.
forum delicti commissi
inizia ad imparare
sąd miejsca popełnienia czynu przestępnego
forum praeventionis
inizia ad imparare
sąd właściwy ze względu na pierszeństwo przyjęcia sprawy (ten sąd będzie właściwy, który podjął pierwszy sprawę)
perpetuatio fori
inizia ad imparare
łaciński zwrot prawniczy używany na określenie zasady, że sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy w chwili wszczęcia postępowania, niezależnie od późniejszych zmian podstaw określających jego właściwość, pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania
forum connexitatis causarum
inizia ad imparare
sąd wlasciwy ze wzgledu na polaczenie spraw
causa principalis
inizia ad imparare
sprawa główna
causa accessoria
inizia ad imparare
sprawa uboczna
res iudicata pro veritate habetur
inizia ad imparare
sprawę osądzoną ostatecznie uważa się za rozstrzygniętą; wyrok sądu uważa się za prawdę.
ne bis in idem crimen iudicetur
inizia ad imparare
Niech nikogo nie sądzi się dwa razy za to samo przestępstwo.
confessio est regina probationum
inizia ad imparare
przyznanie się jest królową dowodu
propter falsa
inizia ad imparare
wznowienie postępowania, bo wyrok prawa zostal wydany na podstawie zlych dowodów
propter nova
inizia ad imparare
wznowienie postepowania bo wyszly nowe dowody
In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
inizia ad imparare
w prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość.
Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio
inizia ad imparare
przy takim samym sensie ustawy, takie same postanowienia ustawy
Optima est legum interpres consuetudo
inizia ad imparare
zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
Leges ab omnibus intellegi debent
inizia ad imparare
ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich
Leges bonae ex malis moribus procreantur
inizia ad imparare
Złe obyczaje dają początek dobrym prawom. Makrobiusz
Legem bonam a mala nulla alia nisi naturae norma dividere possumus
inizia ad imparare
dobre prawo od złego możemy odróżnić miarą prawa natury.
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem
inizia ad imparare
znać ustawy, to nie znaczy trzymać się ich słów, lecz rozumieć ich sens i znaczenie
Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur
inizia ad imparare
praw nie ustanawia się dla poszczególnych osób, lecz dla ogółu
Satius enim esse impunitum relinqui facinus nocentis quam innocentem damnari
inizia ad imparare
lepiej pozostawić bezkarnym występek zloczyńcy, niż skazać niewinnego.
Cessante ratione legis, cessat ipsa lex
inizia ad imparare
gdy znika przyczyna prawa, samo prawo przestaje istnieć.
Vanae voces populi non sunt audiendae
inizia ad imparare
Nie należy słuchać próżnych głosów tłumu.
Non omne quod licet honestum est
inizia ad imparare
czyli nie wszystko, co jest dozwolone, jest uczciwe
Sententia facit ius inter partes
inizia ad imparare
wyrok tworzy prawo między stronami
Libertas inaestimabilis res est
inizia ad imparare
wolność jest rzeczą bezcenną.
Male nostro iure uti non debemus
inizia ad imparare
Nie piwinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Nullus idoneus testis in re sua intellegitur
inizia ad imparare
Nikt nie może być wiarygodnym świadkiem we własnej sprawie
Poena constituitur in emendationem hominum
inizia ad imparare
kara ustanowiona jest w celu poprawienia ludzi
Res nullius cedit primo occupanti
inizia ad imparare
Rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczy.
Vigilantibus, non dormientibus, iura subveniunt
inizia ad imparare
– Prawo przychodzi z pomocą starannym, a nie bezczynnym.
Volenti non fit iniuria
inizia ad imparare
Zrobiłeś z własnej woli, to nie dzieje ci się krzywda
Ignorantia legis neminem excusat
inizia ad imparare
nieznajomość prawa nie jest dla nikogo usprawiedliwieniem
Culpa lata dolo aequiparatur
inizia ad imparare
Ciężkie niedbalstwo równe jest winie umyślnej
Ex iniuria ius non oritur
inizia ad imparare
z bezprawia nie rodzi się prawo
Nemo ex suo delicto meliorem suam condictionem facere potest
inizia ad imparare
Nikt nie może poprzez własny występek (delikt) uczynić lepszym swego położenia
Hominum causa omne ius constitutum est
inizia ad imparare
wszelkie prawo winno być stanowione dla ludzi
Quid leges sine moribus, vanae proficiunt
inizia ad imparare
cóż warte puste prawa bez obyczajów? (Horacy Pieśni).
Moribus ornes, legibus emendes
inizia ad imparare
ozdabia obyczajami, ulepsza ustawami
Corruptissima re publica plurimae leges
inizia ad imparare
przy największym państwa nierządzie najliczniejsze (są) prawa

Devi essere accedere per pubblicare un commento.