Moja lekcja

lekarz ateński, ojciec współczesnej medycyny

Hipokrates

francuski chemik, prekursor mikrobiologii, wynalazca szczepionki przeciwko wściekliźnie

Louis Pasteur

niemiecki lekarz i bakteriolog, odkrywca bakterii cholery, wąglika i gruźlicy

Robert Koch

Obowiązek przedkładania papieżowi przez biskupów raportów odnoście stanu lokalnych diecezji

Ad limina apostolorum

Plan Ahtisaariego

Propozycja powstania państwa kosowskiego, będącego pod nadzorem międzynarodowym. Pomysłodawcą planu był fiński polityk, prezydent Republiki Finlandii i laureat Pokojowej Nagrody Nobla Martti Ahtisaari

Rezolucja 1244

Weszła w życie 10 czerwca 1999 r., na jej mocy wojska FRJ zostały zobowiązane do opuszczenia Kosowa, a władzę nad tym obszarem przejęła międzynarodowa misja UNMIK

Ordoliberalizm

Nurt zrodzony w Niemczech w latach 30. i 40., łączy w sobie poszanowanie reguł gospodarki rynkowej i wolności osobistej z konserwatyzmem i tradycją katolicką

Liga Północna

włoska, eurosceptyczna partia polityczna, która zrzesza ludzi o poglądach ordoliberalnych

Ruch 5 Gwiazd

włoska, populistyczna partia polityczna będąca u władzy, głosząca hasła proekologiczne

Nieszpory sycylijskie.

Powstanie mieszkańców Sycylii wymierzone w panowanie Andegawenów francuskich, które wybuchło 30 marca 1282 r.

Gwelfowie

Stronnictwo polityczne w XII i XIII wiecznych Włoszech, które w sporze między cesarstwem a papiestwem opowiadało się za Państwem Kościelnym i niepodległością włoską od Cesarstwa

Gibelini

Stronnictwo polityczne w XII i XIII wiecznych Włoszech, w sporze między papiestwem a cesarstwem opowiedzieli się po stronie cesarza i jego władzy we włoskich miastach-państwach

Czeka, czerezwyczajka

Tajna policja bolszewicka, działająca w Sowieckiej Rosji w latach 1917-1922

goj

hebrajskie określenie na nie-Żyda

tajna policja państwowa carskiej Rosji

Ochrana

Jewno Azef

zamachowiec, przywódca eserów (Partii Socjalistów-Rewolucjonistów), wieloletni agent Ochrany

Dmitrij Bogrow

członek carskiej Ochrany, zamachowiec, morderca premiera Rosji Piotra Stołypina

Jakow Peters (Jēkabs Peterss)

łotewski działacz komunistyczny, zastępca przewodniczącego Czeki

Robert Hamilton Bruce Lockhart

brytyjski tajny agent, pracował przy ostatecznie nieudanym sabotowaniu rozwoju państwowości sowieckiej

Maksim Litwinow

pochodzący z Białegostoku polityk radziecki o żydowskich korzeniach, komisarz ludowy ds. zagranicznych w latach 1930-39

Pionierzy w wymianie więźniów między Zachodem a Sowietami

Lockhart i Litwinow

Lloyd George

premier Wielkiej Brytanii w latach 1916-1922

Gienrich Jagoda

szef OGPU, komisarz ludowy spraw wewnętrznych ZSRR (przed II wś)

Aleksiej Rykow

przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych ZSRR o 1924 do 1930r., stracony w czasie wielkiej czystki

Nazino

Wyspa kanibali znajdująca się na rzece Ob na Syberii, miejsce kaźni ludności rosyjskiej w 1932 r.

Komsomoł

Komunistyczna organizacja młodzieży radzieckiej, zrzeszająca ludzi od 14. do 28. roku życia

Łubianka

potoczna nazwa siedziby FSB, dawniej KGB i NKWD

Klimient Woroszyłow

marszałek Związku Radzieckiego, brał udział m.in. w wojnie polsko-bolszewickiej, bitwie pod Moskwą i o Leningrad

Lew Kamieniew

jeden z czołowych działaczy ruchu bolszewickiego, stracony

Nikołaj Bucharin

jeden z czołowych działaczy bolszewickich, stracony w 1938

Grigorij Zinowiew

jeden z czołowych działaczy bolszewickich, stracony w 1938

Ławrientij Beria

Komisarz Ludowy Spraw Wewnętrznych ZSRR w czasie II wojny światowej, szef NKWD, odpowiedzialny za Wielką Czystkę oraz zbrodnię katyńską

Konstanty Rokossowski

Marszałek Polski i marszałek Związku Radzieckiego

Wiaczesław Mieżyński

szef CzeKa/OGPU po śmierci Dzierżyńskiego, też Polak

Polskie rejony narodowe w ZSRR

Dzierżyńszczyzna (Białoruś) i Marchlewszczyzna (Ukraina)

Operacja polska NKWD 1937-38

Zamordowanie ponad 100 000 Polaków, obywateli ZSRR i przesiedlenie dziesiątków tysięcy do Kazachstanu i na Syberię w ramach operacji narodowych NKWD

Nikołaj Jeżow

szef NKWD w czasie wielkiej czystki

Nadieżda Krupska

Żona Włodzimierza Lenina

Front Ludowy

sojusz partii lewicowych utworzony w latach 30. w celu zwiększenia wpływów komunistów i zwalczania zagrożenia faszystowskiego

Lejba Dawidowicz Bornsztein

Lew Trocki

Jose Calvo Sotelo

lider hiszpańskiej prawicowej opozycji, zamordowany w 1936r. Gwardię Cywilną, co było katalizatorem wybuchu hiszpańskiej wojny domowej

Francisco Largo Caballero

premier Republiki Hiszpanii w czasie wojny domowej (1936-37)

Juan Negrin

premier Republiki Hiszpanii w czasie wojny domowej (1937-39), agent NKWD, wasal Moskwy

Adolf Ciborowski i Stanisław Jankowski

Główni realizatorzy odbudowy Skopje po trzęsieniu ziemi z 26 lipca 1963r.

dialekt słoweński, którego elementy były wykorzystywane przez Titę w jego mowie

dialekt bizeljski

pociąg Tity

plavi voz/vlak

autor rzeźby na cześć górników w Mitowicy

Bogdan Bogdanović

jugosłowiański zespół rockowy powstały w Zagrzebiu

Azra

Zvonimir Boban

chorwacki piłkarz, kopnął milicjanta jugosłowiańskiego w czasie burd w których brali udział kibole Dinama i Crvenej Zvezdy w Zagrzebiu, bohater Chorwatów

13.07.1990

burdy na meczu Dinamo-Crvena Zvezda

Miejscowość, w której znajduje się atomowy schron Tity

Konjic (Bośnia)

stećak

późnośredniowieczny, bogomilski nagrobek, znajdują się w Bośni, Chorwacji i Serbii

Slobodan Praljak

chorwacki reżyser i generał, zbrodniarz wojenny, odpowiedzialny za zbrodnie na Muzułmanach i zburzenie Starego Mostu, otruł się w Hadze

Josip Vancaš

chorwacki architekt XIX i XX wieku, zaprojektował wiele budynków w Sarajewie, a także w Chorwacji

wyspa, na której letnią rezydencję miał Josip Broz Tito

Veliki Brijun

największy meczet na Bałkanach (prócz Turcji)

meczet Gazi Hursev-bega (Sarajewo)

studnia z drewnianym dachem na placu przed meczetem

šedrvan

teologiczna szkoła muzułmańska, w której nauczano m.in. Koranu, prawa czy języka arabskiego

medrasa

najcenniejszy zabytek kultury żydowskiej w Sarajewie

Sarajevska hagada

pieśni ludowe z elementami orientalnymi i sefardyjskimi z Bośni

sevdalinki

Słowenia w czasach Królestwa Jugosławii

Banowina Drawska

Marko Natlačen

Słoweński polityk, ban Banowiny Drawskiej, kolaborant faszystowski i autor Srbe na vrbe

Jozef Tiso

słowacki teologi polityk, prezydent satelickiego Państwa Słowackiego w czasie II wojny światowej

Prekmurje

Słoweński region na dalekim wschodzie przy granicy z Węgrami

Słoweńcy według Ustaszy

Alpejscy Chorwaci

Słoweński, antyfaszystowski ruch komunistyczny, założony w 1941r. i posiadający zbrojne ramię partyzanckie

Front Wyzwolenia Ludu Słoweńskiego (Osvobodilna fronta Slovenskega naroda)

Josip Rus

słoweński polityk i uczestnik wojny narodowowyzwoleńczej w Słowenii

Edvard Kardelj

słoweński komunista, jeden z głównych polityków jugosłowiańskich, uczestnik wojny narodowowyzwoleńczej

Boris Kidrič

słoweński komunista, jeden z ważniejszych polityków jugosłowiańskich, uczestnik wojny narodowowyzwoleńczej

Edvard Leskošek

przywódca słoweńskich partyzantów, powojenny przywódca komunistów słoweńskich (lata 40.)

Sarajewscy Romeo i Julia

Boško Brkić, Admira Ismić

Maria Teresa Habsburg

niekoronowana cesarzowa austriacka z XVIII wieku

Na herbie którego serbskiego miasta widnieje ścięta głowa tureckiego agi?

Vršac

Festiwal Klap Dalmatyńskich

Omiš

Kuncewo

Miasto na obrzeżach Moskwy, w której Stalin miał swoją daczę (zmarł w niej w 1953r.), dziś część Moskwy

Największa bitwa stoczona między ZSRR a Cesarstwem Japonii w walkach przygranicznych w 1939 r.

Bitwa pod Chałchin-Goł (zwycięstwo radziecko-mongolskie)

Porkkala

Półwysep w Finlandii kilkadziesiąt kilometrów od Helsinek, na mocy rozejmu między Finlandią a ZSRR po II wojnie światowej wydzierżawiony Sowietom na 50 lat (źródło uległości Finów wobec ZSRR, obawiali się bowiem ostrzału Helsinek).

Tadeusz "Bór" Komorowski

Komendant główny AK (43-44), premier Polski na uchodźstwie (47-49), naczelny wódz od 44' do 46'

Kazimierz Sosnkowski

Naczelny wódz od śmierci Sikorskiego do klęski w powstaniu warszawskim

bombioszki

akcje partyzantki radzieckiej, służące zaopatrzeniu Armii Czerwonej w żywność i broń, często kosztem cywilów

Żołnierze radzieccy, którzy po rozbiciu Armii Czerwonej w 1941r. pozostali za linią frontu, po '42r. często zrzeszali się w tzw "oddziały partyzanckie"

Okrużeńcy

Andriej Żdanow

Kierował nieudolnie obroną Leningradu, odmówił przyjazdu pociągów z żywnością

oficerowie kontrwywiadu radzieckiego, służący w oddziałach Armii Czerwonej

osobiści

Akronim stosowany wobec komórkom radzieckiego kontrwywiadu wojskowego w czasie wojny

Smiersz (smert' szpionam)

własowcy, Rosyjska Armia Wyzwoleńcza (ROA)

kolaboranci rosyjscy z czasów II wojny światowej, walczyli z reżimem stalinowskim

Wiktor Abakumow

szef Smierszu

Mały Katyń

Obława augustowska z lipca 1945, wymordowanie przedstawicieli polskiego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego

Anna Politkowska

rosyjska niezależna dziennikarka, krytykowała Putina, Kadyrowa i politykę FR, zamordowana w 2006 r.

Oleg Zakirow

Rosjanin uzbeckiego pochodzenia, były funkcjonariusz KGB, prowadził osobiste śledztwo w sprawie ujawnienia prawdy o zbrodni katyńskiej, wyemigrował do Polski, gdzie nie otrzymał pomocy

Ion Iliescu

Postkomunistyczny prezydent Rumunii w latach 90. i na początku 2000.

żurawiejka

pieśń antybolszewicka, często śpiewana przez kawalerzystów

Feliks Jaworski

polski oficer, uczestnik walk z bolszewikami na Podolu w okresie pierwszowojennym i międzywojennym, bohater narodowy Rzeczypospolitej

Stanisław Bułak-Bałachowicz

polski oraz rosyjski kawalerzysta, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, dowódca ochotniczych oddziałów WP

bałachowcy

żołnierze podlegli pod rozkazy Stanisława Bułaka-Bałachowicza, walczyli z bolszewikami, przeprowadzali pogromy na żydach

Izaak Grünbaum

działacz syjonistyczny i poseł na Sejm w czasach II Rzeczypospolitej, jeden z ojców założycieli Państwa Izrael

Największy wstyd Polski w XX wieku

Traktat ryski z 1921 r.

Jakow Jurowski

Osobiście zamordował cara Mikołaja II Romanowa

Piotr Wojkow

Bolszewik, uczestnik eksterminacji rodziny carskiej, ambasador ZSRR w Rzeczypospolitej w latach 20., zamordowany przez Borysa Kowerdę

wakuf

W islamie darowizna dobra trwałego na cele religijno-oświatowe lub dobroczynne. W skład wakufu wchodziły meczety, szkoły, klasztory, zajazdy dla podróżnych itd. Darowizna miała służyć ludziom i chwalić Allaha (oraz oczywiście fundatora)

Ósemka Szargańska (Šarganska osmica)

Zabytkowa kolejka wysokogórska, zlokalizowana w okolicach Zlatiboru i Wiszegradu, wybudowana w latach 20.

szisza

hinduska fajka wodna, szczególnie popularna w krajach muzułmańskich

Milan Lukić

serbski zbrodniarz wojenny, w czasie wojny jugosłowiańskiej mordował Muzułmanów w okolicach Wiszegradu

rachatłukum

galaretowata słodkość z Bałkanów, często o smaku owocowym

salep

napój ze storczyka męskiego, popularny na Bałkanach i Bliskim Wschodzie

Mehmet Shehu

albański komunista, przez blisko 30 lat premier Albanii (do 1981 r.)

Nexhmije Hoxha

żona Envera Hoxhy

Feçor Shehu

Szef albańskiej Sigurimi, minister spraw wewnętrznych, bratanek Mehmeta Shehu, zamordowany przez Hoxhę za "zdradę ojczyzny"

Kadri Hazbiu

Albański minister spraw wewnętrznych, minister obrony, szwagier Mehmeta Shehu, zamordowany przez Hoxhę za "zdradę ojczyzny"

Balli Kombëtar

Front Narodowy, albańska prozachodnia organizacja republikańska, walcząca z komunistyczną partyzantką Hoxhy, byli za utworzeniem republikańskiej Albanii, która swymi granicami obejmowała Kosowo (nacjonaliści, Albania dla Albańczyków)

Isa Boletini

działacz niepodległościowy z Kosowa, dowódca zrywów narodowowyzwoleńczych wymierzonych we władzę osmańską, wraz z Qemalim uczestniczył uczestniczył w 1913r. w konferencji w Londynie, która usankcjonowała niepodległość Albanii, zginął w czasie IWŚ

Ramiz Alia

objął władzę w Albanii po śmierci Hoxhy, wprowadził powolną demokratyzację, której zwieńczeniem były pierwsze wolne wybory do parlamentu (1991), pierwszy prezydent Republiki Albanii (1991-92)

Julian Marchlewski

główny kandydat na wodza Komunistycznej Polski po I wojnie światowej

Ignacy Sosnowski (Dobrzyński)

oficer wywiadu WP, po aresztowaniu przez bolszewików w 1920 r. przewerbowany przez CzeKa, wziął udział w zwalczaniu polskiej siatki szpiegów w Bolszewii, zdrajca Ojczyzny

Operacja Trust

Operacja infiltracyjna Związku Radzieckiego z lat 20., mająca na celu wyeliminowanie białej emigracji na Zachodzie, oraz inwigilację służb wywiadowczych państw europejskich

Stefan Starzyński

Prezydent Warszawy, w czasie kampanii wrześniowej

Józef Muraszko

polski policjant, w 1925 r. zastrzelił pod granicą polsko-sowiecką dwóch komunistycznych agentów- Wieczorkiewicza i Bagińskiego, którzy przeznaczeni byli na wymianę za polskich szpiegów

Szolem Szwarcbard

zabójca Symona Petlury, egzekutor służb sowieckich

Bronisław Pieracki

polski polityk, legionista, bliski współpracownik Piłsudskiego, minister spraw wewnętrznych, zabity w zamachu przez członka OUN (1934)

Bohdan Starzyński

agent KGB, w '59 r. w Monachium zabił Stepana Banderę używając do tego pistoletu na cyjanek, przeszedł na stronę Zachodu

maca

chleb żydowski wypiekany ze specjalnej mąki i bez użycia zakwasu. Spożywany jest głównie na Paschę.

starożytne greckie miasto istniejące na miejscu dzisiejszej Warny

Odessos

Pontus Euxinus

Morze Czarne (Morze Gościnne)

Borys III Koburg

Car Bułgarii w latach 1918-43

Rozkaz 227

Ani kroku w tył!

Wasilij Błochin

Najsłynniejszy kat zbrodni katyńskiej, własnoręcznie zamordował ok. 15 tys. ludzi, członek ochrony Stalina

sabon

z heb. mydło, określenie używane w stosunku do Żydów, którzy przeżyli Holokaust (używane po zakończeniu II wojny światowej na terytorium palestyńskim/Izraela)

sabra

Żyd urodzony w Palestynie

David Ben Gurion

Jeden z ojców założycieli Państwa Izrael i jego pierwszy premier

Szoah

Zagłada Żydów europejskich w czasie drugiej wojny światowej, termin hebrajski

Kibuc

współdzielcze gospodarstwo rolne w Izraelu, do którego przynależność jest dobrowolna

Jasir Arafat

polityk palestyński, przywódca organizacji palestyńskich, wypracował z rządem Izraela porozumienie na mocy którego utworzono Autonomię Palestyńską i Zachodni Brzeg, laureat Nobla

Carl Schmitt

niemiecki prawnik, członek NSDAP, przed wojną czołowy nazistowski prawnik

Iwan Koniew

Marszałek ZSRR, pierwszy dowódca zjednoczonych sił Układu Warszawskiego, wyzwoliciel Pragi spod jarzma niemieckiego

Cziprowci

Miasto w północno-zachodniej Bułgarii, ośrodek wyrobu tradycyjnych dywanów, miejsce nieudanego powstania antytureckiego pod koniec XVII wieku

Ivan Rilski

najważniejszy bułgarski święty prawosławny, który życie swe spędził w górach Riła modląc się i poszcząc

David Černý

czeski rzeźbiarz, autor kontrowersyjnego dzieła Entropa z 2009 r.

Aleko Konstantinow

Autor powieści o Baju Ganji

Todor Żiwkow

Wieloletni przywódca Bułgarskiej Republiki Ludowej

Liczba postulatów podczas strajków sierpniowych 1980

21

Kiedy skapitulował stolica?

28.09.1939

Państwo chrześcijańskie istniejące w V-XIVw. na pograniczu Egiptu i Sudanu

Makuria

Zdobywca Meksyku

Hernan Cortes

Pierwsze igrzyska olimpijskie

776 p.n.e.

Książę, władca w latach 1079-1102

Władysław I Herman

Wyobrażenie bogów na podobieństwo ludzi

antropomorfizm

Ile było muz?

9

Tunezyjska wyspa

Dżerba

Czeska dynastia, poprzednicy Luksemburgów

Przemyślidzi

Powstanie ludowe w Polsce przeciwko feudalizmu i chrześcijaństwu

1038 (stłumione przez Odnowiciela)

kupiec, oficer legionów polskich we Włoszech, zginął w bitwie z Austriakami

Berek Joselewicz

Mityczne miejsce w Andach bogate w złoto

Los Cesares

Ruch religijny sprzeciwiający się kultowi obrazów (VIII-IX w)

ikonoklazm

Dawne Nlnarzędzie rolnicze do spulchniania gleby

radło

Angielski korsarz, który jako pierwszy opłynął Ziemię żywy

Francis Drake

Jedno z największych zwycięstw husarii (przeciwko Rosjanom)

Mohylew 1581

Drugi Europejczyk w Australii

Holender Dirk Hartog

Pierwszy Europejczyk w Australii

Willem Janszoon

Konkordat

1993

konstytucja kwietniowa

1935

Podbił Inków i założył Limę

Francisco Pizarro

obowiązkowe dostawy na rzecz państwa

kontyngent

Kapelan polski podczas wojny polsko-bolszewickiej

Ignacy Skorupka

Książę Normandii, król Anglii, zdobył Anglię po bitwie pod Hastings w 1066

Wilhelm Zdobywca

Zdobywca obu biegunów w jednym roku

Marek Kamiński

szkocki bakteriolog, odkrywca penicylyny G, laureat Nobla z medycyny

Akexander Fleming

włoskie elitarne siły specjalne z czasów I wojny światowej

arditi

Żona Zygmunta Starego, królowa Polski

Bona Sforza

największa bitwa morska I wojny światowej

bitwa jutlandzka 1916

król perski, dowodził w czasie drugiej inwazji na Grecję (480 p. n. e.)

Kserkses I

długoletni przywódca NRD

Erich Honecker

rodzaj mogiły w postaci ziemnego kopca

kurhan

pokój w Budziszynie

1018 rok, Polska i Niemcy

W którym roku wybuchła gorączka złota nad rzeką Klondike

1896

Kto był Bułgarobójcą

Bazyl II

Bułgarska bitwa na Kosowym Polu

Bitwa pod Klidion 1014

ostatni król Francji z rodu Burbonów

Ludwik Filip I

Ludowiec, przedwojenny marszałek Sejmu, działacz Polskiego Państwa Podziemnego

Maciej Rataj

kryptolog, złamał radzieckie szyfry

Jan Kowalewski

Słowacki językoznawca i kodyfikator słowackiego

L'udovit Štur