Paremie łacińskie cz. II

Lex a legando vocata est, quia scripta est.

Ustawa została nazwana od słowa "czytanie", ponieważ została zapisana.

Lex non obligat nisi promulgata.

Ustawa nie obowiązuje, jeśli nie została promulgowana.

Lex retro non agit.

Ustawa nie działa wstecz.

Derogatur legi aut abrogatur.

Ustawa jest derogowana lub abrogowana.

Leges ab omnibus intellegi debent.

Ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich.

Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem

Poznać ustawy nie znaczy trzymać się ich słów, ale sensu i znaczenia.

Lege non distinguente nec nostrum est distinguere.

Gdy ustawa nie rozróżnia, nie naszą rzeczą jest rozróżniać.

Optima enim est legum interpres consuetudo.

Najlepszą interpretacją prawa, jest zwyczaj.

Pacta sunt servanda.

Umów należy dotrzymywać.

Actio autem nihil aliud est quam ius persequendi iuditio quo sibi debetur.

Powództwo jest zaś niczym innym, jak prawem sądowego dochodzenia tego, co się komuś nalezy.

Actionis verbo etiam persecutio continetur.

Słowo "powództwo" obejmuje też żądanie powoda.

Actor sequitur forum rei.

Oskarżyciel podąża za sądem pozwanego.

Actor venire debet instructior quam reus.

Oskarżyciel powinien być bieglejszy od pozwanego.

Si [actor reum] in ius vocat, (reus) ito.

Jeśli powód wzywa pozwanego do sądu, niech pozwany idzie.

Rei appellatione et causae et iura continentur.

Nazwa "rzecz" obejmuje i stosunki prawne i prawa.

Rei corporales sunt quae tangi possunt; incorporales quae tangi non possunt.

Rzeczy materialne to te, których można dotknąć, niematerialne to te, których nie można dotknąć.

Res mobiles sunt, quae locorum salve et integrae ex loco in loco moveri possunt.

Rzeczy ruchome są te, które można w stanie nienaruszonym przenieść z miejsca na miejsce.

Fundus est omne, quidquid solo tenetur.

Grunt jest wszystkim, co przynależy ziemi.

Res fungibiles sunt quae pondere, numero, mensua consistunt.

Rzeczy zamienne wyodrębniane są na podstawie ciężaru, liczby i miary.

Genus perire non potest.

Gatunek nie może zaginąć.

Res consumptibiles sunt quae primo usu consumuntur.

Rzeczy zużywalne to te, które zużywa się przy pierwszym użyciu.

Fructus sine usu esse non potest.

Nie można pobierać pożytków z rzeczy bez prawa jej używania.

Nihil est aliud hereditas quam successio in universum ius quod defunctus habuit.

Spadek nie jest niczym innym, jak wstąpienie w ogół praw i obowiązkó, jakie miał zmarły.

Hereditas institutio caput et fundamentum totius testamenti est.

Ustanowienie dziedzica jest istotą i fundamentem całego testamentu.

Hereditas viventis non datur.

Nie ma spadku po żyjącym.

Legatum est doonatio testamento relicta.

Legat jest darowizną pozostawioną w testamencie.

Obligatio est iuris vinculum quo necessitate adstringimur alicus solvendae rei secundum nostrae civitatis iura.

Zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia komuś pewnej rzeczy, zgodnie z prawami naszego państwa.

Impossibilium nulla obligatio est.

Nieważne jest zobowiązanie do świadczenia niemożliwego.

Creditum et debitum non possunt concurrere in eadem persona.

Nie można byc w tym samym czasie równocześnie wierzycielem i dłużnikiem.

Obligationum substantia non in eo consistit, ut aliquod corpus nostrum aut servitutem nostram faciat, sed ut alium nobis obstringat ad dandum aliquid vel faciendum vel praestendum.

Istota zobowiązania nie na tym polega, by pewna rzecz, albo służebność uczynic naszą, ale by innego zmusić do dania nam czegoś, do czynienia czegoś lub do innego świadczenia.

Dolus omnimodo puniatur.

Zły zamiar zawsze jest karany.

Lata culpa est nimia neglegentia, id est non intellegere quoud omnes intellegunt.

Wina ciężka to rażące niedbalstwo, to nie zdawanie sobie sprawy z tego, co wiedzą wszyscy.