unia

unia to

organizaxja międzynarodowa wyposażona w podmiotowość w prawie międzynarodowym publicznym

organizacja ponadnarodowa

1. kompetencje legislacyjne UE 2. Autonomia sądowa 3. autobomia finansowa

unia to nowy

porządek prawny, nadrzędny w stosunku do prawa krajowego państw członkowskich

unia ma

osobowość prawną

zasady określające relacje między prawem unijnym a prawem krajowym

zasada pierwszeństwa i zasada skutku bezpośredniego

początki zasady pierwszeństwa sformułowane przez tS w wyroku

costa przeciwko enel

w costa przeciwko enel trybunał zwrócił uwagę że

efektywność prawa wspólnotowego nie może róznic sie w zaleznosci od państwa członkowskiego

zasada skutku bezpośredniego to

podstawowa zasada o charakterze Konstytucyjnym

zasada skutku bezpośredniego jest jednym z przykładów

wykładni celowościowej

skutek bezpośredni wertykalny to

możliwość powołania się na dany przepis przeciwko państwu

skutek bezpośredni horyzontalny to

możliwość powołania się na dany przepis przeciwko innej jednostce

norma unijna może wywiwrać skutek bezpośredni jeśli jest

jasna prezycyjna bezwarunkowa, nie wymagajaca do swej skutecznosci zadnych dodatkowych dzialan

metodw unijna (wspólnotowa)

wykorzystywana jest do podejmowania ogólnych decyzji z wykorzystaniem zwykłej procedury ustawodawczej

procedura przystąpienia do UE

kwalifikowalnosc, wniosek, opinia KE, status kandydata (nadaje RADA), negocjacje, Przystąpienie

państwo czlonkowskie ktore podjęło decyzje o wystąpieniu notyfikuje swoj zamiar

radzie Europejskiej

umowa określająca warunki wyjscia z ue jest zawierana

w imieniu UE przez Rade, stanowiącą większością kwalifikowaną po uzyskaniu zgody PE

praworządność

przestrzeganie prawa przes organy państwa

sprawa sędziów portugalskich

niezawisłość sądu jako nieodłączny element skutecznwj ochrony sądowej

sprawa calmer

obowiązek sądu do wstrzymania się od wykonania ENA w razie stwierdzenia rzeczywistego ryzyka naruszenia prawa danej osoby do niezawisłego sądu

umocnienie praworządności

art 7 TUE

mechanizm zapobiegania zawarty w art 7 można uruchomic tylko w przypadku

wraźnego ryzyka poważnego naruszenia

mechanizm sankcji określony w art 7 2 TUE

tylko wtedy gdy ma miejsce „poważne i stałe naruszenje przez państwo członkowskie wartości określonych w art. 2 TUE

proces z art. 7 składa sie najczesciej z 3 etapów:

oceny dokonywanej przez Komisje, zalecenia Komisji, działań następczych w stosunku do tego zalecenia

zawieszenie niektórych praw wynikajàcych z członkowstwa w UE

rada stanowiàc wiekszoscia kwalifikowana

organy pomocnicze

komitet ekonomiczno-społeczny, komitet regionów

jednolite rant instytucjonalne zapewniają

spójnośc, skuteczność i ciągłość polityk oraz działań podejmowanych do osiągnięcia celów unii

zasada jednolitych ram instytucjonalnych to też

specyficzne zasady postępowania wyznaczające relacje między nimi

autonomia instytucji

prawo do określania swojej struktury i zasad działania, wplyw na obsadzanie organów kierowniczych, powoływanie organów pomocniczych i doradczych

zasada równowagi instytucjnonalnej

zakaz naruszanua kompetencji pozostałych instytucji

żadnej instytucji nie można przypisać

wyłącznych kompetencji prawodawxzyxh i wykonawczych

zasada lonalnej wspolpracy

zobowiązuje instytucje do lojalnej współpracy w celu realizacji postanowień traktatowych

zadania rady europejskiej

nadaje unii niezbędne do rozwoju impulsy

podczas szczytu rady europejskiej przyjmowane są

konkluzje

kandydata na przewodniczącego KE proponuje

rada europejska

rada europejska wybiera swojego przewodniczącego na okres

2,5 roku

rada europejska w konkluzjach określa

program polityczny UE

kompetencje rady

prawodawcza budzetowa (z PE) koordynacyjne

kompetencje PE

Funkcja prawodawczw budżetowa kontrolna kreacyjna i konsultacyjna

komisja PE i RE muszą zasiegnac opinii... jesli mowa o wladzwch lokalnyxh

komitet regionów

agencje

jednostki o charakterze technicznym i eksperckim powołane w celu odciążenia komisji

agencje przykłady

agencja praw podstawowych (wieden) europejska agencja leków (londyn) europejska agencja chemikaliów (helsinki) europejska agencja środowiska (kopenhaga)

zadania agencji

odciązenie TK zaplecze techniczne i eksperckie funkcje doradcze i opiniodawcze koordynacyjne kontrolne

funkcja przyznania

każde działanis unii musi miec podstawę w prawie pierwotnym lub pochodnym, wyznacza granice kompetencji

efekt zajętego pola dotyczy

kompetencji dzielonych

klauzula elastyczności

jeżeli działania są niezbędne to Rada JEDNOMYŚLIE na wniosek KE poz gdzie PE przyjmuje stosowne przepisy

zasada pomocniczości

działanie w zakresie kompetencji niewyłącznych tylko wówczas gdy jest to potrzebne

parlamenty mogą uczestniczyć w kontroli

ex ante

kontrola ex ante

prewencyjna

kontrola prewencyjna ex ante

procedura żółtej i procedura pomarańczowej kartki

kontrola następcza

ex post

kontrola następcza ex post:

1. wniesienie skargi na nieważność 2. udzielenie odpowiedzi na pytania prejudycjalne dot. ważności aktów

kontrole następcze i prewencyjne dotyczą

zasady pomocniczości

są testy

pomocniczości i proporcjonalności

procedura żółtej kartki

1/3 p czy chyba że dotyczy wspólnej polityki bezpieczeństwa i sprawiedliwości to wtedy 1/4

jeżeli KE po procedurze żółtej kartki postanowi utrzymać projekt

to większość państw członkowskich może znowu podważyć zgodność z zasadą pomocniczości

jak znowu podważą zgodność z zasadą. pomocniczości to trafia do

prawodawcy (Rady lub PE) i jeżeli PE większością głosów/ Rada 55% odrzuci projekt to wtedy procedura pom

zakres zastosowania prawa uE

Zakres podmiotowy, przedmiotowy, terytorialny

zakres podmiotowy

państwa członkowskie, instytucje, organy osoby fizyczne prawne

zakres przedmiotowy

dziedziny należące do kompetencji przyznanych UE w traktatach

zakres terytorialny

terytoria państw członkowskich UE + EOG(Lichtenstein Norwegia Islandia) +szwajcaria

EOG

Europejski obszar gospodarczy

prawo pierwotne

traktaty założycielskie, akcesyjne, rewizyjne, ogólne zasady prawa, umowy międzynarodowe, pierwszy i drugi traktat budżetowy

prawo pochodne

rozporządzenia, dyrektywy, decyzje

akt ustawodawczy

przyjęty w procedurze ustawodawczej

akty nienazwane

zalecenia i opinie

soft law

dyrektywy, rozporządzenia, decyzje, zalecenia i opiniie

akty prawa pochodnego nieprawodawcze

delegowane (ddr) i wykonawcze (ddr)

rozporządzenie

wiążący akt prawny bezpośrednio stosowany, odnosi się do wszystkich

dyrektywa

akt prawny wyznaczający cel który muszą osiągnąć państwa członkowskie

decyzja

wiążąca dla podmiotów do których jest skierowana, stosowana bezpośrednio wobec adresatów

uprawnienie do przyjęcia aktu delegowanego musi przekazać

akt ustawodawczy

akty delegowane może przyjmować tylko

Komisja Europejska

akt delegujący wyraźnie określa

cele, treść i zakres oraz czas obowiązywania przekazywanych uprawnień

akt delegowany

akt o charakterze nieustawodawczym o zasięgu ogólnym, który uzupełnia lub zmienia niektóre inne niż istotne elementy aktu ustawodawczego

akty wykonawcze

PE i RUE (?) ustanawiają z wyprzedzeniem przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wyk uprawa wykon przez komisje

zalecenie

nie jest wiążące, instytucje przekazują swój punkt widzenia oraz mogą zaproponować kierunek działania

opinia

nie jest wiażący, takie oświadczenia, pokazują ich perspektywe

orzeczenie Kadi

zobowiązania nałożone umową międzynarodową nie mogą skutkować naruszeniem zasad konstytucyjnych Traktatów, wspólnota jest wspólnotą prawa

Karta Praw Podstawowych

od traktatu z Lizbony 2007 ma charrakter wiążący i należy do źródeł prawa pierwotnego

zakres karty praw podstawowych

godność człowieka, wolności, równość, solidarność, prawa obywatelskie, wymiar sprawiedliwości, postanowienia ogólne

adresaci karty praw podstawowych

instytucje UE, organy i jednostki organizacyjne UE, jednostki

zasady ogólne prawa ue

to bardzo generalne normy stwarzające uprawnienia po stronie jednostek

zasady ogólne prawa UE np.

prawo do prywatności, prawo do obrony, zasady dyskryminacji

zasady ogólne prawa UE wywodzą się

ze wspólnych tradycji konstytucyjnych

zasady ogólne prawa ue podlegają

ważeniu z innymi dobrami chronionymi prawem i zasadami ogólnymi

akty delegowane ten skrót

podstawa w akcie ustawodawczym, przyjmuje komisja, uzupełniają/zmieniaja niektóre inne niż istotne elementy aktu

akty wykonawcze ten skrót

podstawa w akcie ustawodawczym, przyjmuje komisja lub nieznacznie rada, konieczne jednolite warunki wykonywania prawnie wiążących aktów unii

charakter prawny rozporządzeń

mają charakter ogólny, wiążą w całości, stosowane bezpośrednio, ujednolicają prawo UE,

państw członkowskie dyrektywa

muszą dokonać implementacji dyrektywy czyli osiągnięciu celu któremu służy

transpozycja dyrektywy

wprowadzenie jej w wyznaczonym czasie do krajowego porządku prawnego za pomocą wydania odpowiednich aktów krajowych

charakterystyczne są decyzje

o mianowaniu konkretnej osoby na dane stanowsisko

decyzje dzieli się na

niewskazujące adresata, wskazujące jako adresata państwa członkowskie, wskazujące adresata np.sp. prawa handlowego

akty nienazwane np

rezolucje, komunikaty, wytyczne

dyrektywa może nieść skutek

bezpośredni wertykalny ale nie może mieć skutku horyzontalnego czyli między jednostkami

zasada skutku pośredniego prawa UE

obowiązek prounijnej wykładni prawa krajowego

emancypacja państwa

w skutku wertykalnym dyrektywy nie można powoływać na państwo czyli organy lub podmioty które podlegają władzy lub kontroli państwa lub mają szczególne uprawnienia

przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej

cel wyznaczony w dyrektywie przyznaje prawa jednostkom 2. ustalenei tych praw możliwe na podstawie przepisów dyrektywy 3. szkoda 4. związek przyczynowy między naruszeniem i szkodą

zasada autonomii proceduralne

jeśli mamy do czynienia z brakiem regulacji wspólnotowych to określenie zasad proceduralnych wg. których ma zostać zapewnione wykonywanie roszczeń pochodzących z bez. Skut. przed. wsp. należy do prawa krajowego

wyjątki od zasady autonomii proceduralnej

zasada równoważności i zasada skuteczności

zasada równoważności

wyjątek od zasady autonomii proceduralnej

wg zasady równoważności

reguły proceduralne określone w prawie unijnym nie mogą być mniej korzystne niż te które odnoszą się do podobnych roszczeń wynikających z prawa krajowego

zasada efektywności

skuteczności, prawo krajowe nie może utrudniać i uniemożliwiać realizowania praw przyznanych w UE

zasada efektywności jest jednym

z ograniczeń autonomii proceduralnej państw członkowskich

karta praw podstawowych została ogłoszona

7 grudnia 2000 podczas szczytu RE w Nicei, była niewiążąca

obywatelstwo UE zostało nadane

traktatem z Maastricht 1992

cechy istotne obywatelstwa UE

Akcesoryjne, bezpośrednie powiązanie z obywatelstwem krajowym, fakt że jest podstawą uprawnień a nie obowiązków

zasada niedyskryminacji

TFUE zakazuje wszelkich dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w zakresie stosowania traktatów

TSUE wielka izba

15 sędziów lub pełny skład

TSUE kadencja sędziów

6 lat, co 3 lata rotacja

trybunał powołuje izby składające się

3-5 sędziów

TS jest wspomagany przez

rzeczników generalnych

rzeczników generalnych musi być min

8

spośród rzeczników generalnych wybiera się

1 rzecznika na rok

pojęcie sądu krajowego

organ funkcjonuje na podstawie przepisów prawa, ma charakter stały, niezależny, orzeka na podstawie przepisów rozstrzyga sporu jurysdykcja organu ma char obowiązkowy

Acte eclaire

akt objaśniony, sąd nie musi występować z pytaniem prejudycjalnym gdy trybunał wypowiedział się już w podobnej kwestii

acte clair

akt oczywisty, jasny, Clara non sunt interpretanda

orzeczenie wstępne moc prawna (pyt prelud)

orzeczenie formalnie wiąże dany sąd krajowy jednak w praktyce uważane jest za obowiązujące erga omnes, charakter ostateczny i nie jest zaskarżalne

orzeczenia Ts są w praktyce traktowane jako

źródło prawa

odmowa wydania orzeczenia wstecznego

organ niebędący sądem krajowym, nie przedstawią kontekstu faktycznego, pytanie ma char. hipotetyczny, prawo unijne nie ma zastosowania

podmioty uprawnione do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności aktu prawa unijnego

skarżący uprzywilejowani, skarżący częściowo uprzywilejowanie i skarżący nieuprzywilejowani

skarżący uprzywilejowani

nie muszą wskazywać interesu prawnego by wnieść skargę

skarżący uprzywilejowani kto

państwa członkowskie, PE, RUE, KE

skarżący częściowo uprzywilejowani

mogą składać skargi w zakresie własnych kompetencji

skarżący częściowo uprzywilejowani np.

Trybunał obrachunkowy, Europejski bank centralny, komitet regionów

skarżący nieuprzywilejowani

możliwość składania skargi zależy od dodatkowych przesłanek

skarżący niteuprzywiejowani przykłady

osoby fizyczne i prawne które są adresatami zaskarżonego aktu lub których akt dotyczy cbezpośr

akt regulacyjny

każdy akt o charakterze generalnym, oprócz tych ustawodawczych

przesłanki stwierdzenia nieważności aktu unijnego

brak kompetencji, naruszenie traktatów lub reguły prawnej związanej z stosowaniem, naruszenie istotnych wymogów proceduralnych nadużycie władzy