wstęp do ekonomii

zasoby

naturalne, ludzkie, będące wynikiem działalności człowieka

zasób rzadki

zasób, na który popyt przy cenie równej 0 przewyższa podaż

zasoby (dobra) wolne

występują w przyrodzie w ilości wystarczającej dla zaspokojenia potrzeb ludzkich

czym zajmuje się ekonomia

ekonomia bada w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym co, jak i dla kogo sprzedać

czynniki produkcji

praca, ziemia, kapitał

o czym mówi podział dochodu

jak dochód jest dzielony przez osobę lub gospodarstwo domowe

ekonomia pozytywna

obiektywne, naukowe objaśnianie zasad funkcjonowania gospodarki

ekonomia normatywna

dostarcza zaleceń i rekomendacji opartych na subiektywnych sądach wartościujących

narzędzia ekonomii

dane (szeregi czasowe, dane przekrojowe), rodzaje prezentacji danych (tabele, wykresy), wskaźniki (indeksy), modele

model ekonomiczny - cechy

celowe uproszczenie rzeczywistości, uwypuklenie głównych cech problemu, założenie: "pozostałe czynniki niezmienne" (Ceteris paribus)

systemy gospodarcze

gospodarka naturalna, gospodarka towarowo-pieniężna

gospodarka naturalna

bezpośrednie zaspokajanie potrzeb wytwórców

gospodarka towarowo-pieniężna

większość produktów z góry przeznaczona na sprzedaż

podmioty gospodarcze

przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe, państwo

przedsiębiorstwo

zespół ludzi dysponujących środkami do regularnego prowadzenia działalności gospodarczej

gospodarstwo domowe

komórka społeczna, która wspólnie prowadzi dochody i wspólnie je wydaje

państwo

złożona, wieloszczeblowa struktura organizacyjna

mikroekonomia - definicja

dział ekonomii badający poszczególne elementy tworzące gospodarkę

mikroekonomia - czego dotyczy

gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, sektory i gałęzie gospodarki, rynki określonych produktów i usług

makroekonomia - definicja

dział ekonomii analizujący gospodarkę jako całość

makroekonomia - czego dotyczy

całkowita produkcja i konsumpcja, globalna podaż produktów i usług, globalny popyt na produkty i usługi, ogólny poziom cen, globalne zatrudnienie i inwestycje, dochody i wydatki budżetu państwa

rynek

proces prowadzący do decyzji gospodarstw domowych dot. konsumpcji dóbr, decyzje przedsiębiorstw o tym co i jak wiele wyprodukować oraz decyzje pracowników dot. jak wiele i dla kogo pracować zostają uzgodnione dzięki odpowiednim cenom

typy gospodarek

gospodarka nakazowa, wolne rynki, gospodarka mieszana

gospodarka nakazowa

wszystkie decyzje dot. produkcji i konsumpcji są podejmowane przez państwo

wolne rynki

państwo zupełnie nie ingeruje w działanie gospodarki

gospodarka mieszana

wypływ na rozwiązywanie problemów gospodarczych mają zarówno podmioty prywatne jak i państwo (podatki, płatności transferowe, usługi publiczne, własność środków produkcji, pewne regulacje rynków)

krzywa możliwości produkcyjnych

przedstawia maksymalną możliwą produkcję danego dobra przy każdym poziomie produkcji drugiego dobra (punkty na krzywej - produkcja efektywna, punkty pod krzywą - produkcja nieefektywna, punkty nad krzywą - nieosiągalne)

prawo malejących przychodów

zwiększając nakłady jednego czynnika o kolejne jednostki i utrzymując nakłady pozostałych czynników bez zmian, osiągamy punkt, począwszy od którego dalsze zwiększanie ilości tego czynnika powoduje zmniejszanie krańcowych przyrostów całkowitej produkcji

koszt alternatywny dobra

ilość innego dobra, z którego trzeba zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki danego dobra

merkantylizm

XVII w.; utożsamianie bogactwa z kruszcem; źródłem zdobycia kruszcu jest przewaga eksportu nad importem; dążenie do samodzielności; interwencjonizm państwa

fizjokratyzm

2 połowa XVII w.; porządek naturalny; wartość dóbr wynika z ich pożyteczności; jedynie rolnictwo wytwarza coś z niczego

szkoła klasyczna

2 połowa XVIII w.; gospodarka dąży do stanu równowagi; nierównowaga wynika z czynników przejściowych; Adam Smith, David Ricardo

szkoła neoklasyczna

XIX i XX w.; homo oeconomicus; konkurencja doskonała

szkoła historyczna

nie ma ogólnie obowiązujących praw ekonomii, są luźne fakty lub prawa okresowe, społeczeństwo to nie tylko suma jednostek

szkoła instytucjonalna

XIX/XX w.; nie należy ograniczać ekonomii do mierzalnych motywów działania lub opisu; potrzeby to efekty społecznych urządzeń i instytucji, a nie racjonalne wybory; T. Veblen, J. K. Galbraith

keynesizm

lata 30. XX w.; gospodarka rynkowa jest z natury niestabilna; niezbędna jest interwencja państwa; gospodarka rynkowa nie ma mechanizmu gwarantującego pełne zatrudnienie; J. M. Keynes

monetaryzm

lata 50. XX w.; inflacja bezpośrednio zależy od podaży pieniądza w gospodarce; zwiększenie inflacji nie musi oznaczać spadku bezrobocia; Milton Friedman