13. Ustalanie faktów w procesie stosowania prawa

postępowanie dowodowe

ustalenie faktów w procesie stosowania prawa

ustalenie faktów

uznanie za prawdziwe zdań, które głoszą, że tak a tak jest albo było

dowód (w sensie postępowanie dowodowe)

zespół określonych czynności, które przeprowadza organ stosujący prawo w celu ustalenia faktów

dowodzenie

rozumowanie polegające na tym, że dla zdań uważanych za wątpliwe szukamy racji wśród zdań uznanych wcześniej za prawdziwe, by z tej prawdziwości wnioskować o prawdziwości dowodzonego zdania

cechy poznania w procesie stosowania prawa - 1

ustalenie faktów ma charakter OFICJALNY, w sposób AUTORYTATYWNY stwierdza się, że tak a tak jest lub było

cechy poznania w procesie stosowania prawa - 2

ustalenie faktów wymaga UPOWAŻNIENIA przyznanego przez prawo, w innych dziedzinach

cechy poznania w procesie stosowania prawa - 3

ustala się tylko te fakty, które są POTRZEBNE do rozstrzygnięcia rozważanej sprawy

cechy poznania w procesie stosowania prawa - 4

ustalanie faktów odbywa się w sposób WYZNACZONY PRZEZ PRZEPISY PROCEDURY - zakaz korzystania z pewnych źródeł informacji - nie dotyczy to poznania naukowego

cechy poznania w procesie stosowania prawa - 5

organ stosujący prawo powinien rozstrzygnąć każdą sprawę OSTATECZNIE, a w poznaniu naukowym nie jest to wymagane

rozstrzygnięcia prawomocne formalnie

rozstrzygnięcia finalne w procesie stosowania prawa od których przepisy NIE PRZEWIDUJĄ ODWOŁANIA - nawet jeśli będą oparte na błędach przy ustalaniu stanu faktycznego

rozstrzygnięcia prawomocne materialnie

rozstrzygnięcia, które powinny się opierać na ustaleniach faktycznych zgodnych z rzeczywistością

prawo odmowy zeznań

możliwość odmowy złożenia zeznań przysługuje najbliższym osobom oskarżonego

zakazy dowodowe

1 dotyczą tego co ma być dowodzone (przebieg obrad i głosowania nad orzeczeniem) 2 przedmiotem dowodu nie mogą być informacje uzyskane przez obrońcę w procesie oraz księdza przy spowiedzi

przedmiot postępowania dowodowego

jedynie fakty, które mają dla rozstrzygnięcia danej sprawy ISTOTNE ZNACZENIE

dowodu nie wymagają

1 fakty notoryjne 2 fakty znane sądowi urzędowo 3 fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli nie budzi to wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy

fakty notoryjne

fakty powszechnie znane, np. bezsporne wydarzenia historyczne, położenie geograficzne miast...

rozkład ciężaru dowodu

1 kto ma obowiązek wykazywać inicjatywę w ustalaniu faktów, dostarczać informacji istotnych 2 kto ponosi ujemne następstwa niewykazania pewnych faktów

ciężar dowodu (po łacinie)

onus probandi

ciężar dowodu w znaczeniu formalnym

wyrażenie wskazujące podmioty, które powinny przejawiać inicjatywę w zbieraniu informacji oraz wykazywaniu prawdziwości pewnych zdarzeń

ciężar dowodu w znaczeniu materialnoprawnym

wyrażenie wskazujące ujemne konsekwencje braku udowodnienia danych faktów

w razie wątpliwości należy orzekać na korzyść oskarżonego/pozwanego

in dubio pro reo - orzekamy na korzyść strony, na której nie spoczywa ciężar przeprowadzenia dowodu

domniemanie prawne

szczególnego rodzaju reguła dot. wiążącego ustalenia faktów, sformułowana w przepisie prawnym, adresowana do organu stosującego prawo

domniemanie formalne

domniemanie, które nakazuje uznać za istniejący jakiś stan rzeczy istotny z prawnego punktu widzenia dopóki nie zostanie udowodniony stan przeciwny

domniemanie materialne

domniemanie, które nakazuje uznawać za udowodniony jakiś fakt B, jeżeli w postępowaniu należycie ustalono fakt A

domniemania obalalne

domniemania dopuszczające dowód przeciwko domniemaniu

domniemania nieobalalne

domniemania, które nie dopuszczają dowodu przeciw domniemaniu

domniemanie obalalne po łacinie

praesumptio iuris tantum

domniemanie nieobalalne po łacinie

praesumptio iuris ac de iure

domniemanie faktyczne

wnioskowanie, w którym na podstawie ustalenia jakichś faktów, wnioskuje się że miały miejsce inne fakty

rola domniemań

1 ułatwiają przeprowadzenie postępowania w pewnych sprawach 2 ułatwiają sytuację procesową poprzez przerzucenie ciężaru dowodu na silniejszą stronę

źródła informacji w procesie stosowania prawa

1 zeznania świadków 2 przesłuchanie stron 3 opinie biegłych 4 dokumenty 5 oględziny

dowód rzeczowy

źródłem informacji jest rzecz

dowód osobowy

źródłem informacji jest osoba

świadek

osoba, która ma jakąkolwiek wiadomość o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy - pochodzące z obserwacji albo z opowiadań uwikłanych osób

biegły

informator, który ma specjalne wiadomości w danej dziedzinie i który na podstawie posiadanej wiedzy ogólnej potrafi wysnuć wnioski dotyczące poszczególnego przypadku

oględziny

bezpośrednie zbadanie przez organ stosujący prawo: miejsca (wizja lokalna), osoby (obdukcja), przedmiotu

zasady oceny dowodów

1 zasada legalnej oceny dowodów 2 zasada swobodnej oceny dowodów

zasady legalnej oceny dowodów

1 dowody mają taką wartość, jaką wyznacza im prawo 2 normy prawne określają warunki do spełnienia, by dany fakt został uznany za udowodniony

zasady swobodnej oceny dowodów

1 organ stosujący prawo w ocenie dowodów kieruje się swoim nieskrępowanym uznaniem 2 ocena poszczególnych dowodów wymaga uzasadnienia

strony w procesie karnym

oskarżyciel i oskarżony

strony w procesie cywilnym

powód i pozwany

formy postępowania procesowego

1 proces kontradyktoryjny 2 proces inkwizycyjny

proces kontradyktoryjny

1 spór równorzędnych stron z bezstronnym sądem 2 sąd ogranicza się do zapewnienia prawidłowego przebiegu postępowania i wydania decyzji finalnej 3 ciężar dowodowy spoczywa na stronach

proces inkwizycyjny

1 postępowanie prowadzone z urzędu przez sąd, który aktywnie wyjaśnia okoliczności sprawy 2 strony ograniczają się do przekazywania sądowi wymaganych informacji i dowodów