Egzamin z łaciny cz. 2

Negotium

czynność prawna

Negotia

Czynności prawne

Essentialia negotii

elementy istotne dla danej czynności prawnej

Naturalia negotii

to, co z natury związane z daną czynnością prawną

Accidentalia negotii

klauzule dodatkowe związane z czynnością prawną (termin, warunek)

Negotium claudicans

– czynność „kulejąca”. Jedna strona jest zobowiązana, a druga uprawniona (niekoniecznie zobowiązana

Obligatio

węzeł między wierzycielem i dłużnikiem

Ad solemnitatem

dla ważności czynności prawnej musi być zachowana odpowiednia forma

Ad probationem

– dla celów dowodowych

Ad eventum

na wywołanie określonych skutków prawnych

Per facta concludentia

– umowa zawarta przez podjęcie odpowiednich działań

Dies

Dzień

Dies a quo

termin początkowy

Dies ad quem

termin końcowy

A

od

Ad

do

Computatio civilis

rachuba czasu cywilnego. sposób liczenia czasu od dnia zdarzenia, w której najmniejszą jednostką obliczania czasu jest doba, tzw. komputacja rzymska

A momento

od momentu

Ad momentum

do momentu

Ex tunc

od początku

Ex nunc

od tej chwili, ten moment

Ex contractu

z umowy

Quasi ex contractu

na zasadzie umowy

Ex delicto

z czynu niedozwolonego

Quasi ex delicto

na zasadzie ryzyka

Ex variis causarum figuris

– z innych, różnych przyczyn

Solutio indebiti

– pełnienie świadczenia, które nie było należne

Lex posterior derogat legi priori

ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą

Lex specialis derogat legi generali

ustawa szczegółowa uchyla ustawę ogólną

Lex posteriori generalis non derogat legi priori speciali

ustawa późniejsza ogólna, nie uchyla ustawy wcześniejszej szczegółowej

De lege lata

– ustawa, która została wydana

De lege ferenda

ustawa, która jest przygotowywana

Erga omnes

wobec wszystkich, prawo/norma skuteczne wobec osób trzecich, np. prawa rzeczowe

Inter partes

między stronami stosunku prawnego

Actio in personam

powództwo osobowe

Actio in rem

powództwo rzeczowe

Da mihi factum dabo tibi ius

przedstaw mi stan faktyczny, a podam Ci prawo

Inter vivos

między żyjącymi

Mortis causa

na wypadek śmierci

Causa solvendi

– celem jest zwolnienie się z obowiązku ciążącego na osobie dokonującej przysporzenia, czyli zmniejszenie się jej pasywów. Przykładem jest zaplata długu. Powód zwolnienia się

Causa donandi

dokonuje się czynności tylko po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby, beż żadnego ekwiwalentu. Przykładem jest darowizna. Powodem jest darowizna.

Causa obligandi / acquirendi

celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów. Przykładem będą sprzedaż i najem.

Praeter legem

obok ustawy

Contra legem

wbrew ustawie

Iuxta legem

ustawa zawarta zgodnie z prawem

Ratio Legis

myśl ustawy, cel wydania ustawy

Ratio

uzasadnienie, powód, przyczyna

Ubi eadem legis ratio ibi eadem legis dispositio

tam gdzie jest ten sam powód wydania ustawy, tam powinno być takie same rozwiązanie

Ubi

tam

Ibi

gdzie

Per analogiam

w sposób podobny

Analogia legis

analogia ustawy

Analogia iuris

analogia całego systemu prawnego, nie tylko ustawy

A contario

przez przeciwieństwo

Praesumptio iuris

domniemanie prawne

Facti

domniemanie faktyczne

Iuris ac de iure

domniemanie prawne, którego nie można obalić

Fictio legis

fikcja prawna

Lex retro non agit

ustawa nie działa wstecz

Iura novit curia

sąd zna prawo

Sensu stricto

w ścisłym znaczeniu

Sensu largo

w szerokim znaczeniu

Stricte

ściśle

Clara non sunt interpretanda

rzeczy nie do interpretowania

Ex definitione

z definicji

Neminem laedit qui sue iure utitur

nikogo nie krzywdzi ten, kto korzysta ze swego prawa

Crimen laesae maiestatis

obraza majestatu

Prior tempore potior iure

kto pierwszy w czasie, ten lepszy w prawie

Expressis verbis

wymownymi słowami, dobitnie

Prima facie

na pierwszy rzut oka

Genus perire non censetur

uważa się, że gatunek nie ginie

Genus

rzeczy oznaczone co do gatunku, rzeczy zmienne

Species

rzeczy oznaczone indywidualnie, rzeczy zmienne

Res

rzecz, sprawa, sytuacja

Superficies solo cedit

to co jest na gruncie, jest trwale związane z gruntem

Iura in re aliena

prawa na rzeczy cudzej, ograniczone prawa rzeczowe

Inter partes

pomiędzy stronami stosunku prawnego

Ius possidendi

prawo do posiadania rzeczy

Ius utendi/abutendi

prawo posiadania i zniszczenia

Ius fruendi

prawo pobierania pożytku

Ius disponendi

prawo rozporządzenia (dysponowania rzeczą)

Nemo plus iuris ad (in) alium transferre potes quam ipse habet

nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada

Consensus

zgoda, zgodne stanowisko w jakiejś sprawie

Solo consensu

samym porozumieniem, z mojego porozumienia

Traditio brevi manu

przekazanie posiedzenia bez wręczenia rzeczy

Constitutum possessorium

byliśmy właścicielami, sprzedajemy i bierzemy w najem wyzbycie się posiadania rzeczy, ale zatrzymanie rzeczy

Possessio civilis

faktyczne władztwo nad rzeczą, połączone z wolą władania rzeczą tylko dla siebie

Possessio naturalis

dzierżenie, władanie rzeczą nie w swoim imieniu

Accessio temporis

doliczenia czasu

Accessio possessiones

doliczenia posiadania

In statu usucapiendi

w sytuacji prowadzącej do zasiedzenia

In statu nascendi

w trakcie powstawania, w trakcie rodzenia się

Dominus, Heres, Eres, Erus

właściciel

Dominum directum

własność zwierzchnia (senior)

Dominum utile

własność użytkowa (wasal)

Condominium

współwłasność

Actio negatoria

skarga o naruszenie posiadania, zwrot rzeczy przy naruszeniu wykonania prawa własności

Pignus antichreticum

zastaw antychretyczny, polegający na możliwości zaspokojenia zastawnika jedynie do pożytków, które przynosi rzecz obciążona - pożytki idą na spłatę kapitału

Corpus

faktycznie posiadanie, fizyczne władztwo nad rzeczą przez posiadacza

Animus

wola posiadania

Animus rem sibi habendi

wola posiadania rzeczy dla siebie

Animus prossedendi pro alieno

wola posiadania dla drugiego

Pupil

podopieczny / uczeń

Tutor

opiekun

Computatio a momento ad momentum

rachuba czasu od momentu do momentu

Res omnium communes

rzeczy wspólne wszystkim ludziom

Duplex dominium

podwójna własność

Rei vindicatio

roszczenie windykacyjne

POSSESIO

posiadanie

ANIMUS

duch, wola, chęć, pragnienie, wola

ANIMA

dusza

ANIMUS REM SIBI HABENDI

wola posiadania dla siebie

DOMINUM

własność

NEMO SIBI IPSE CAUSAM POSSESSIONIS MUTARE POTEST

– NIKT SAM NIE MOŻE ZMIENIĆ PRZYCZYNY POSIADANIA

POSSESSIO VITIOSA

– posiadanie wadliwe

POSSESSIO NON VITIOSA

– posiadanie niewadliwe

POSSESSIO BONAE FIDEI

posiadanie w dobrej wierze

POSSESSIO MALE FIDEI

– posiadanie w złej wierze

BENEFICIUM POSSESSIONIS

dobrodziejstwo posiadania. Ten kto posiada nie musi udowodnić, że jest właścicielem. Udowodnić musi ten, kto żąda zwrotu

ONUS PROBANDI

ciężar dowodu

TRADITIO CORPORALIS

– rzeczywiste wydanie (wręczenie) rzeczy

TRADITIO FICTA

fikcyjne wydanie rzeczy

TRADITIO SYMBOLICA

symboliczne wydanie rzeczy

LONGA MANU TRADITIO

nabycie posiadania przez wskazanie, bez fizycznego zetknięcia się z nią

TESTAMENTUM –

– testament

SUCCESSIO IN UNIVERSITATEM

wejście w ogół uprawnień zbywcy sukcesja - nabycie praw w całości, pod tytułem ogólym np. przyjęcie spadku

SUCCESSIO EX TESTAMENTO

wejście w uprawnienia z testamentu

SUCCESSIO EX LEGE –

wejście w uprawnienia z ustawy (np. XII Tablic, Prawa Pretorskiego itp.)

SUCCESSIO AB INTESTATO

wejście w uprawnienia bez testamentu (beztestamentowe), czyli np. z mocy ustawy

SUCCESSIO CONTRA TABULAS

dziedziczenie wbrew testamentowi, przeciw testamentowi

SUCCESSIO SECUNDUM TABULAS

dziedziczenie testamentowe

SUCCESSIO IN POSSESSIONEM

- wejście w posiadanie zbywcy (w przypadku zasiedzenia)

IN USUCAPIONEM

– posiadanie, które można doliczyć przy zasiedzeniu

SUCCESSIO ORDINUM

jeśli nie ma dziedziców z 1. Klasy, dziedzic z 2. Klasy, jeśli nie, to z 3., jeśli nie, to z 4. Klasy

SUCCESSIO GRADUUM

w 1. Kolejności dziedziczy syn, jeśli nie, to wnuk, jeśli nie, to prawnuk itp.

IN CAPITA

według głów. Jeżeli ktoś ma np. 5 dzieci, to dziedziczą w proporcji 1/5

IN STIRPES –

według szczepów. To co przypada ojcu, dziedziczą jego dzieci.

NASCITURUS PRO IAM NATO HABETUR QUOTIENS DE COMMODIS EIUS AGITUR

– ten, który ma się urodzić jest uważany za narodzonego, ilekroć dotyczy jego korzyści

CUM ANIMO TESTANDI

decyzja z wolą testowania (traktowane jako testament)

FAVOR TESTAMENTI

na korzyść testamentu

LUCIDUM INTERVALLUM

przerwy, kiedy jest świadomość (przebłyski świadomości)

LEGATUM

zapis

LEGATUM PER VINDICATIONEM

zapis, gdzie w momencie przyjęcia spadku, spadkobiorca staje się właścicielem

LEGATUM PER DAMNATIONEM

legat, który upoważnia do wystąpienia z powództwem przeciw dziedzicowi

LEGATUM PER PRAECEPTIONEM

legat, który upoważnia dziedziców do rozdzielenia części zapisanych w spadku przed podziałem spadku

LEGATUM SINEDI MODO

uprawniał legetariusza do korzystania z rzeczy należących do dziedzica

LEGATUM NOMINIS

zapis wierzytelności należącej do spadku

LEGATUM LIBERATIONIS

spadkodawca zwalnia swojego dłużnika z długu

LEGATUM OPTIONIS

uprawnienie legetarisuza do wzięcia albo jednej albo drugiej rzeczy zapisanej w legacie

HERES -

dziedzic

HEREDIUM -

dziedzictwo

TRANSMISSIO HEREDITATIS

przeniesienie dziedzictwa na osobę trzecią

CUM VIRIBUS HEREDITATIS

rzeczy należące do spadku

PRO VIRIBUS HEREDITATIS

do wysokości tego co jest w spadku

CUM VIRIBUS PATRIMONI

ktoś otrzymuje coś z majątku należącego do rodziny

HEREDITATIS PETITIO

skarga o wydanie spadku (dotyczy dziedzictwa wg prawa cywilnego)

SEPARATIO BONORUM

podzielenie dóbr, możliwosć wydzielenia masy spadkowej spadkodawcy od spadkobiorcy

FAMILIA

rodzina

PATER FAMILIAS

ojciec rodziny

MATER FAMILIAS

matka rodziny

FILIUS

syn

FILIA

– córka

NEPOS

wnuk

NEPTIS

wnuczka

PRONEPUS

– prawnuk

PPRONEPTIS –

prawnuczka

AVUS –

dziadek

AVIA

babcia

PROAVUS

– pradziadek

PROAVIA

prababcia

AVE AVE CUM AVE:)

witaj dziadku z ptaszkiem

MATRIMONIUM = NUPTIAE

małżeństwo

MATRIMONIUM IUSTUM

– zgodne z prawem

MATRIMONIUM INIUSTUM –

niezgodne z prawem

MATRIMONIUM LEGITIMUM

– zgodne z prawem

MATRIMONIUM NON LEGITIMUM-

- niezgodne z prawem

MATRIMONIUM CONCORDANS

zgodnie żyjące

MATRIMONIUM IURIS GENTIUM

według prawa ludów/narodów

MATRIMONIUM NON EXISTENS

małżeństwo nie istniejące

MATRIMONIUM PUTATIVUM

małżeństwo mniemane

IMPEDIMENTUM

przeszkoda

IMPEDIMENTA

przeszkody

IMPEDIMENTUM DIRIMENS

przeszkoda zrywająca

IMPEDIENS

przeszkoda zabraniająca, ale nie zrywająca

CONSENSUS MATRIMONIALIS

– zgoda małżeńska

AFFECTIO MARITALIS

zgoda musi trwać całe małżeństwo

MATRIMONIALE FOEDUS

przymierze małżeńskie

MATRIMONIA LIBERA ESSE DEBENT

– małżeństwa powinny być wolne od nacisków (nie ma obowiązku pozostawania do końca życia w związku małżeńskim)

SPONSALIA = MATRIMONII PROMISSIO

zaręczyny

MATRIMONIUM RATUM ET CONSUMATUM

małżeństwo zawarte i skonsumowane (dopełnione)

NULLA HUMANA POTESTAS

żadna ludzka siła nie może rozerwać małżeństwa

SEPARATIO –

separacja

VOTUM SEPARATUM

oddzielny głos sędziego, w sprawie kolegialnej

SEPARATIO QUOAD TORUM ET MENSAM

oddzielenie co do łoża i stołu

SEPARATIO PERPETUA –

separacja trwała

SEPARATIO TEMPORANEA

separacja czasowa