5. Obowiązywanie prawa

obowiązywanie

norma/przepis prawny/akt normatywny obowiązuje w jakimś systemie prawnym, jeżeli została wprowadzona do systemu zgodnie z przyjętymi regułami i nie została zgodnie z tymi regułami z tego systemu wyeliminowana

początek obowiązywania normy prawa zwyczajowego

chwila uznania przez kompetentny organ państwa

początek obowiązywania normy powstałej w wyniku aktu stanowienia

w chwili dokonania ostatniej spośród łańcucha czynności konwencjonalnych składających się na złożony akt stanowienia prawa - urzędowe ogłoszenie lub ustanowienie

wejście w życie

moment, od którego normy/przepisy/akty mają być realizowane lub stosowane przez wszystkich, których dotyczą

moment wejścia w życie normy

jest wyznaczany przez podmiot upoważniony do ustanowienia danej normy - TWÓRCA NORMY

termin wejścia w życie jest wyznaczany na:

1 dzień ogłoszenia lub ustanowienia aktu 2 dzień późniejszy niż dzień ogłoszenia albo ustanowienia

vacatio legis

okres od momentu ustanowienia albo ogłoszenia danych norm do ich wejścia w życie, służy zapoznaniu się z nowymi normami i przygotowaniem do ich realizacji i stosowania

minimalne poprawne vacatio legis - akty normatywne

14 dni, ale jest wyznaczane przez podmiot stanowiący dany akt, jego decyzje nie mogą być arbitralne

minimalne vacatio legis - przepisy porządkowe

3 dni

derogacja

czynność konwencjonalna dokonywana przez upoważniony podmiot, w wyznaczonej procedurze na mocy której norma traci moc obowiązującą poprzez wyeliminowanie z systemu

podmiot derogujący

upoważnienie do uchylania danych norma i zastępowania ich innymi ma twórca danej normy

forma derogacji

ta sama, w której ustanowiono uchylaną normę, akt, przepis

abrogacja

całkowite uchylenie aktu normatywnego bez ustanowienia w jego miejsce nowego aktu

derogacja (przy istnieniu abrogacji)

uchylenie tylko niektórych przepisów aktu normatywnego oraz zastąpienie ich innymi

orzeczenie o niekonstytucyjności

autorytatywne orzeczenie o niekonstytucyjności ma taki skutek prawny, że akt (przepis) uznany za niekonstytucyjny traci moc obowiązującą (ALE NIE JEST DEROGOWANY)

akt normatywny (norma) traci moc obowiązującą - 1

przez uchylenie go przez ten sam podmiot, który go ustanowił i w tej samej formie, w której nasąpiło stanowienie

akt normatywny (norma) traci moc obowiązującą - 2

przez uchylenie go przez inny podmiot niż ten, który akt/normę ustanowił, a wyposażony w kompetencje do uchylania aktów danego rodzaju

uchylanie aktów przez inne podmioty niż twórcy - Polska

Rada Ministrów na wniosek PRM ma prawo uchylić rozporządzenie lub zarządzenie wydane przez ministra

akt normatywny (norma) traci moc obowiązującą - 3

z upływem czasu na jaki został wykonany

akt normatywny (norma) traci moc obowiązującą - 4

w następstwie uznania go przez upoważniony podmiot za niekonstytucyjny

akt wykonawczy traci moc obowiązującą - 1

w następstwie uchylenia albo zmiany treści przepisu upoważniającego na podstawie którego został wydany

akt wykonawczy traci moc obowiązującą - 2

z upływem czasu na który nowa ustawa zachowała go w mocy

desuetudo

szczególny przypadek eliminowania norm z systemu prawa - norma traci moc obowiązującą, jeżeli przez dłuższy czas nie jest realizowana i wytwarza się przekonanie, że nie jest normą wiążącą

norma retroaktywna

norma wyznaczająca zachowanie możliwe do zrealizowania, ale związane ze zdarzeniami, które rozegrały się przed jej wejściem w życie

zasada lex retro non agit

prawo nie działa wstecz - przyjmowana dla wzmocnienia bezpieczeństwa prawnego obywateli, adresowana do prawodawcy i interpretatorów tekstów prawnych

terytorialny aspekt obowiązywania prawa

normy prawne są wiążące jedynie na określonym terytorium

normy wydawane przez centralne organy państwa

są wiążące na całym terytorium państwa, chyba że stanowią inaczej

normy wydawane przez organy terenowe

są wiążące na obszarze, na którym te organy sprawują władzę

personalny aspekt obowiązywania prawa

normy są wiążące jedynie dla określonych osób, bo jedynie określonym podmiotom wyznaczają obowiązki i uprawnienia

normy danego systemu

są wiążące dla wszystkich osób znajdujących się na terytorium danego państwa - wyjątek dyplomaci i członkowie obcych sił zbrojnych

terytorium w aspekcie prawnym

obszar podległy zwierzchnictwu państwa jako przedmiot władzy państwowej, którym można dysponować

terytorium w aspekcie geograficznym

wydzielona granicami państwa przestrzeń lądowa, morska, powietrzna (także statki z banderą danego państwa)